Typ podstawowy przestępstwa udaremniania lub uszczuplania zaspokojenia wierzyciela – udaremnianie egzekucji

Typ podstawowy przestępstwa udaremniania lub uszczuplania zaspokojenia wierzyciela – udaremnianie egzekucji

Penalizacja czynów mających na celu wyrządzenie szkody wierzycielowi stanowi ochronę wierzyciela na gruncie prawa karnego, która jest niezależna od ochrony wierzyciela na gruncie prawa cywilnego. Najważniejszą instytucją w prawie cywilnym chroniącą wierzyciela przed działaniami dłużnika zmierzającymi do uszczuplenia jego zaspokojenia jest skarga pauliańska określona w art.527 Kodeksu cywilnego. Tak więc działania dłużnika mające na celu uszczuplenie bądź uniemożliwienie zaspokojenia wierzyciela mogą wywołać skutek zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak i karnego.

Kodeks karny w art.300 określa różne typy przestępstwa udaremniania lub uszczuplania zaspokojenia wierzyciela: typ podstawowy (art.300 § 2 Kodeksu karnego), typ uprzywilejowany (art.300 § 1 Kodeksu karnego), typ kwalifikowany (art.300 § 3 Kodeksu karnego). Typ uprzywilejowany przewiduje mniejsze zagrożenie karą w odniesieniu do typu podstawowego, zaś typ kwalifikowany większe zagrożenie karą. Typ podstawowy przestępstwa udaremniania lub uszczuplania zaspokojenia wierzyciela określony jest w art.300 § 2 Kodeksu karnego i ma zastosowanie na gruncie postępowania egzekucyjnego toczącego się przeciwko dłużnikowi (ale nie zawsze – wyrok SN z 17-11-2011r. V KK 226/11), jest to tzw. udaremnianie egzekucji. Stosownie do treści art.300 § 2 Kodeksu karnego „Kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.” Jest to przestępstwo kierunkowe o czym świadczy fakt, iż sprawca popełniając przestępstwo musi działać z zamiarem dokładnie ukierunkowanym ([…]w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu[…]). W związku z tym sprawcy należy udowodnić, iż działał on w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego. Sposobem popełnienia tego przestępstwa może być usunięcie, ukrycie, zbycie, darowanie, zniszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążenie, uszkodzenie składników swojego majątku które są zajęte lub zagrożone zajęciem. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 listopada 2011r. V KK 226/11 orzekł, iż przestępstwa określonego w art.300 § 2 Kodeksu karnego można dopuścić się także wtedy, gdy nie istnieje jeszcze orzeczenie określone w tymże przepisie, to znaczy, że sprawca może dopuścić się tego przestępstwa także wtedy, gdy egzekucja dopiero grozi, czyli w okresie kiedy wierzyciel w sposób niedwuznaczny daje do zrozumienia, że postanowił dochodzić swojego roszczenia na drodze sądowej. Przedmiotowe przestępstwo jest przestępstwem skutkowym, tak więc do wypełnienia wszystkich znamion tego przestępstwa konieczne jest wystąpienie skutku w postaci udaremnienia bądź uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela. W sytuacji gdy dłużnik podejmie działania noszące znamiona przestępstwa określonego w art.300 § 2 Kodeksu karnego (np. sprzeda samochód zagrożony zajęciem) a działanie to nie wywoła skutku w postaci udaremnienia bądź uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela, nie popełnia on przestępstwa określonego w art.300 § 2 Kodeksu karnego. Kodeks karny nie przewiduje możliwości popełnienia tego przestępstwa z winy nieumyślnej, tak więc sprawca musi działać z zamiarem jego popełnienia.

Polecane

Najnowsze