Postępowanie dowodowe – reguły i zasady prowadzenia

Postępowanie dowodowe – reguły i zasady prowadzenia

Postępowanie dowodowe – zakres przedmiotowy

Aby można było rozstrzygnąć sprawę cywilną, należy oprzeć się na odpowiednich ustaleniach faktycznych. Każde rozstrzygnięcie musi bowiem opierać się na ustalonej podstawie dotyczącej faktów. Na postępowanie dowodowe składają się czynności związane z dopuszczeniem dowodów, ich przeprowadzenie, utrwalenie oraz ocena.

Przedmiotem dowodu będą, co do zasady, fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia. Są to zarówno zjawiska, jak i ich właściwości, ale także stany, czy przeżycia. Wyjątkowo przedmiotem dowodu będzie samo prawo. Sąd bowiem może zasięgnąć opinii biegłych celem ustalenia treści prawa obcego lub obcej praktyki sądowej.

Specjalne grupy faktów

Pewne grupy faktów mogą stanowić podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji dotyczącej ich prawdziwości. Będą to:

a)    fakty powszechnie znane, zwane notoryjnymi – są to fakty o charakterze historycznym, przyrodniczym czy ekonomicznym, które znane są każdemu rozsądnemu i o określonym doświadczeniu życiowym mieszkańcowi danej miejscowości,

b)    fakty znane urzędowo – w tym przypadku chodzi o fakty, które sąd zna dzięki pełnieniu określonych funkcji, sąd musi zwrócić uwagę stronom na takie fakty, będzie to np. informacja dotycząca wszczęcia innego postępowania,

c)    domniemania prawne – występuje, gdy przepis prawa nakazuje przyjmowanie faktów za stwierdzone, należy pamiętać, że domniemanie może zostać obalone, w kodeksie cywilnym występuje np. domniemanie dobrej wiary

d)    domniemanie faktyczne – istnieje, gdy z istnienia określonych faktów wnioskuje się o innych faktach,

e)    fakty przyznane – występują w przypadku określonego oświadczenia wiedzy strony dotyczącego faktów przytaczanych przez stronę przeciwną,

f)     fakty ustalone za pomocą dowodu z pierwszego wejrzenia („prima facie”) – określa związek przyczynowy między określonymi zdarzeniami, gdy wykazanie danych faktów jest trudne.

Zasady i reguły postępowania dowodowego

Istotnym jest wydanie postanowienia dowodowego. Sąd oznacza w nim fakty podlegające stwierdzeniu, środek dowodowy, jak również – stosownie do okoliczności – sędziego lub sąd, który ma dowód przeprowadzić. W miarę możliwości sąd oznacza termin i miejsce przeprowadzenia dowodu.

Podstawową zasadą postępowania dowodowego jest zasada bezpośredniości. Zasadą jest, że postępowanie to odbywa się przed sądem orzekającym. Umożliwia to bezpośrednie zapoznanie się tego sądu z danym dowodem. Wyjątkowo sąd zleca przeprowadzenie dowodu jednemu ze swoich członków (nazwany on będzie sędzią wyznaczonym) lub innemu sądowi (sąd wezwany). Będzie to miało miejsce, gdy charakter dowodu sprzeciwia się przeprowadzeniu go bezpośrednio, gdy istnieją ku temu poważne niedogodności lub jest to związane z niewspółmiernymi do przedmiotu sporu kosztami. Sędzia wyznaczony i sąd wezwany są związani postanowieniem dowodowym wydanym przez sąd, strona może jednak złożyć wniosek o przesłuchanie nowych świadków. Sąd orzekający może także pozostawić sądowi wezwanemu lub sędziemu wyznaczonemu wybór co do wyznaczenia biegłego.

Kolejną z zasad jest swobodna ocena dowodów przez sąd. Sąd ocenia bowiem wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Nie jest to oczywiście ocena dowolna.

Kolejna z zasad dotyczy samych stron. Bowiem należy pamiętać, że na stronach ciąży ciężar twierdzenia i dowodzenia. Strony zgłaszają także swe wnioski i oświadczenia. A druga ze stron odnosi się do twierdzeń strony przeciwnej. Inaczej fakty mogą zostać uznane za przyznane (mamy wtedy do czynienia z tzw. „milczącym uznaniem”).

 

W celu udowodnienia określonych okoliczności ustawodawca przewiduje określone środki dowodowe, choć jest to katalog otwarty. Dzięki nim i znajomości zasad i reguł postępowania dowodowego na pewno prawidłowo będziemy dochodzić swoich racji w postępowaniu cywilnym.

Polecane

Najnowsze