Obowiązek zwrotu kosztów niezbędnych do celowego prowadzenia procesu. 

Obowiązek zwrotu kosztów niezbędnych do celowego prowadzenia procesu. 

Artykuł 101 kpc. przewiduje zasadę zawinienia będącą wyjątkiem od reguły odpowiedzialności za wynik procesu. Zgodnie bowiem z art. 98 kpc. strona przegrywająca daną sprawę jest zobowiązana zwrócić przeciwnikowi (na jego żądanie) koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Należy jednak dojść do wniosku, iż pozwany, mimo uwzględnienia powództwa (tj. przegrania sprawy) – przy uwzględnieniu art. 101 kpc. uzyska zwrot kosztów procesu, jeżeli spełni kumulatywnie ustawowe przesłanki (wskazane poniżej).

Cel regulacji:

W piśmiennictwie zgodnie wskazuje się, iż celem art. 101 kpc. jest ochrona dłużnika przed nierzetelnym zachowaniem wierzyciela wytaczającego proces o świadczenie, które dłużnik gotowy jest spełnić bez wszczynania zbędnego postępowania (a co za tym idzie bez ponoszenia kosztów procesu). 

Przesłanki:

Pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa należy się zwrot kosztów procesu, jeżeli zostały spełnione kumulatywnie dwie przesłanki:

a) nie dał powodu do wytoczenia powództwa,

b) przy pierwszej czynności procesowej uznał żądanie pozwu.

Brak powodu do wytoczenia powództwa:

Analiza literatury przedmiotu wskazuje, iż pozwany nie daje powodu do wytoczenia powództwa, jeżeli jego stosunek wobec roszczenia powoda, oceniony zgodnie z doświadczeniem życiowym, usprawiedliwia wniosek, że powód uzyskałby zaspokojenie swojego roszczenia bez wytoczenia powództwa.

Uznanie powództwa:

Uznanie przez pozwanego powództwa musi być:

a) jednoznaczne,

b) wyraźne,

c) nie budzące wątpliwości,

d) złożone przy pierwszej czynności procesowej pozwanego po doręczeniu mu odpisu pozwu (tj. w odpowiedzi na pozew lub poprzez ustne oświadczenie złożone na pierwszym posiedzeniu sądowym).

Spełnienie roszczenia:

Warto zwrócić uwagę, iż zastosowanie art. 101 kpc. nie jest w żadne sposób połączone ani tym bardziej uzależnione od natychmiastowego spełnienia przez pozwanego roszczenia. W doktrynie powszechnie wskazuje się, iż wystarczające jest uznanie żądania powództwa bez konieczności jednoczesnego spełnienia lub zaofiarowania żądanego świadczenia.

Złożenie wniosku o zwrot kosztów:

Zasądzenie kosztów może nastąpić tylko na wniosek pozwanego. Zgodnie z art. 109 kpc. roszczenie o zwrot kosztów procesu wygasa, jeśli strona nie zgłosi wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych. O kosztach należnych stronie działającej bez profesjonalnego pełnomocnika (tj.  adwokata, rady prawnego, rzecznika patentowego) sąd powinien jednak orzec z urzędu

Warto w tym miejscu dodać, iż strona pozwana składając stosowny wniosek powinna przytoczyć fakty wskazujące na brak przyczyny do wytoczenia powództwa.

Wyłączenia zastosowania:

Art. 101 kpc. nie znajduje jednak zastosowania w sprawach, w których osiągnięcie skutku prawnego nie może nastąpić w inny sposób, niż przez wytoczenie powództwa, np. w sprawie o rozwód. 

Polecane

Najnowsze