Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez małoletniego lub niepoczytalnego

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez małoletniego lub niepoczytalnego

Podstawy odpowiedzialności – kiedy sprawcy nie można przypisać winy.

Przedstawiony wyżej podział może zostać dodatkowo skomplikowany w przypadku gdy podstawy prawne będą się na siebie nakładały, co stworzy wielość kombinacji. Należy z dużą dozą dokładności przyjrzeć się możliwym wariantom. Jeżeli zatem na podstawie art. 425 k.c. i 426 k.c. nie można przypisać sprawcy szkody winy, odpowiedzialność odszkodowawcza może wynikać z kolejno : z art. 427 k.c., który przewiduje odpowiedzialność za nienależyte sprawowanie nadzoru nad niepoczytalnym lub małoletnim w wieku do 13 lat. Chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Art. 430 reguluje odpowiedzialność zwierzchnika osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną za niedopełnienie przez personel tej jednostki obowiązków z zakresu nadzoru nad sprawcą małoletnim lub niepoczytalnym. W przypadku osób prawnych zastosowanie może znaleźć również art. 415 w zw. z art. 416 k.c., jeżeli po stronie organów tej osoby prawnej zachodzi współwina za niezapobieżenie wyrządzeniu szkody przez omawiane osoby. Omawiając problem odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez sprawców niemających odpowiedniego rozeznania nie należy pomijać regulacji zawartych w art. 428 k.c., który stanowi, że gdy sprawca z powodu wieku lub stanu psychicznego nie odpowiada za szkodę, jednak z powodu braku osób obowiązanych do nadzoru lub jeżeli nie można od tych osób uzyskać naprawienia szkody, poszkodowany może żądać naprawienia szkody od samego sprawcy jeżeli uwzględniając stan majątkowy poszkodowanego i sprawcy wynika, że byłoby to zgodne z zasadami współżycia społecznego.

Podstawy odpowiedzialności – kiedy sprawcy można przypisać, że działał z rozeznaniem.

Gdy sprawca szkody działa z rozeznaniem, podstawą odpowiedzialności mogą być, podobnie jak przy sprawcy któremu winy nie można przypisać, różne podstawy prawne. Po pierwsze na podstawie art. 415 k.c. odpowiadać może bezpośrednio sam sprawca szkody, w tym również małoletni, który ukończył 13 rok życia, bowiem powołany artykuł kodeksu cywilnego stanowi, że kto ze swojej winy wyrządził szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Element winy, świadczy o tym, że sprawca działał z należytym rozeznaniem w sytuacji. Omawiany artykuł może być również podstawa odpowiedzialności, ale tym razem osób zobowiązanych do nadzoru nad poczytalnym sprawca czynu, najczęściej chodzi tutaj o odpowiedzialność rodziców lub opiekunów prawnych za zawinione czyny dokonane przez pozostające pod ich władzą rodzicielską dzieci powyżej 13 roku życia. Podobnie jak w poprzednim punkcie tego opracowania, odpowiedzialność na podstawie art. 430 ponosi również zwierzchnik podwładnego, który nie dopełnił obowiązku pełnienia nadzoru i pieczy nad małoletnim lub osoba o ograniczonej poczytalności. Tą samą konstrukcją co w poprzednim punkcie, a mianowicie z art. 415 w zw. z art. 416 k.c. można zastosować jeżeli winą za brak odpowiedniego nadzoru można obarczyć organy osób prawnych lub jednostek organizacyjnych.

Co z zastosowaniem art. 417 k.c.

Słusznie został pominięty w powyższym opracowaniu art. 417 k.c., dotyczy to również sytuacji gdy szkodę wyrządził uczeń szkody stanowiącej jednostkę organizacyjną samorządu terytorialnego czy też wychowanek domu dziecka. Zdanie to wyrażone przez Z. Radwańskiego i A. Olejniczaka jest akceptowane w doktrynie. Stosowanie podanego przepisu należy ograniczyć tylko i wyłącznie do wykonywania funkcji publicznych. Dlatego nie powinien on stanowić obowiązku naprawienia szkody, zarówno AK gdzie chodzi o wykonywanie przez Skarb Państwa, lub jednostki samorządu terytorialnego czynności gospodarczych, a także tam gdzie mamy do czynienia z usługami użyteczności publicznej.

Polecane

Najnowsze