Powództwo wzajemne- charakterystyka instytucji

Powództwo wzajemne- charakterystyka instytucji

Uwagi ogólne

Zgodnie z przepisem art. 204 § 1 k.p.c. powództwo wzajemne jest dopuszczalne, jeżeli roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do potrącenia. Powództwo wzajemne można wytoczyć bądź w odpowiedzi na pozew, bądź oddzielnie, nie później jednak niż na pierwszej rozprawie, albo w sprzeciwie od wyroku zaocznego. Powództwo wzajemne dopuszczalne jest więc jedynie wówczas, gdy spełnione zostaną wyszczególnione w przytoczonym przepisie przesłanki. Mianowicie roszczenie wzajemne przysługujące pozwanemu winno pozostawać w związku z roszczeniem powoda lub nadawać się do potrącenia, a nadto musi zostać wytoczone w odpowiednim momencie – w odpowiedzi na pozew bądź oddzielnie, wszakże nie później niż na pierwszej rozprawie, albo w sprzeciwie od wyroku zaocznego. Niedopuszczalne jest wytoczenie powództwa wzajemnego w przypadkach, w których ustawodawca wyraźnie wykluczył taką możliwość (por. np. art. 439 k.p.c.; art. 479 k.p.c.). W postępowaniu uproszczonym powództwo wzajemne jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy roszczenia nadają się do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym.

„Związek z roszczeniem” powoda i „zdatność do potrącenia”

Przesłanką dopuszczalności wytoczenia powództwa wzajemnego jest w szczególności to, by pozostawało ono w związku z roszczeniem powoda bądź nadawało się do potrącenia. O tym, czy roszczenie nadaje się do potrącenia, przesądzają przepisy prawa materialnego (por. przepis art. 498 k.c.). Z kolei powództwo wzajemne postaje w związku z powództwem głównym, jeżeli dotyczy ono tego samego przedmiotu lub wspólnej podstawy faktycznej.

Połączenie procesów?

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 2006 roku stwierdził, iż w razie wytoczenia w sprawie powództwa wzajemnego dochodzi do szczególnej kumulacji roszczeń. Nie oznacza to jednak, że rozpoznanie powództwa głównego i powództwa wzajemnego w jednej sprawie powoduje utratę ich procesowej odrębności (sygn. akt I CSK 411/06). W wyroku z dnia 23 stycznia 2009 roku Sąd Najwyższy podkreślił, że w przypadku wytoczenia powództwa wzajemnego w istocie rzeczy ma miejsce połączenie dwóch samodzielnych procesów, które łączy więź materialnoprawna wyrażająca się w tym, że roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do potrącenia.

Właściwość sądu

Zgodnie z przepisem art. 204 § 2 k.p.c., pozew wzajemny wnosi się do sądu pozwu głównego. Jeżeli jednak pozew wzajemny podlega rozpoznaniu przez sąd okręgowy, a sprawa wszczęta była w sądzie rejonowym, sąd ten przekazuje całą sprawę sądowi właściwemu do rozpoznania powództwa wzajemnego. Pozew wzajemny wnosi się więc do sądu, do którego wniesiono pozew główny. Jeżeli do rozpoznania sprawy z powództwa głównego właściwy jest sąd okręgowy, to sąd ten rozpozna oba powództwa (główne i wzajemne) nawet wówczas, gdyby do rozpoznania powództwa wzajemnego właściwy był sąd rejonowy. Jeżeli jednak do rozpoznania powództwa głównego właściwy jest sąd rejonowy, zaś powództwo wzajemne winno zostać rozpoznane przez sąd okręgowy, wówczas sąd rejonowy nie może sam rozpoznać żadnego z wytoczonych powództw. W takiej sytuacji całą sprawę winien przekazać do rozpoznania i rozstrzygnięcia sądowi okręgowemu właściwemu do rozpoznania powództwa wzajemnego.

Bibliografia:

1. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz – red. prof. dr hab. A. Zieliński, dr K. Flaga – Gieruszyńska, C.H. BECK 2011.

2. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1-366. Tom I – red. prof. dr hab. K. Piasecki, C.H. BECK 2010.

Polecane

Najnowsze