Pojęcie
Świadek testamentu został przewidziany w następujących sytuacjach:
– przy sporządzaniu testamentu allograficznego konieczna jest obecność 2 świadków (testament taki można sporządzić poprzez złożenie swojej woli ustnie wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu lub gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego),
– przy sporządzaniu testamentu ustnego niezbędna jest obecność co najmniej 3 świadków (taki testament sporządza się, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności niemożliwe lub bardzo utrudnione jest zachowanie zwykłej formy testamentu),
– przy spisywaniu testamentu podróżnego wymaga się obecności 2 świadków (ten testament sporządza się podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym).
Obowiązki świadka testamentu
W zależności od rodzaju testamentu, który jest sporządzany, rola świadka polega na:
– przy sporządzaniu testamentu allograficznego – świadek musi być obecny przy odczytaniu spadkodawcy protokołu (w nim spisuje się oświadczenie spadkodawcy), świadek musi także protokół podpisać,
– przy sporządzaniu testamentu ustnego, poza oczywistą rolą bycia świadkiem jego sporządzania, jego treść może być stwierdzona właśnie przez spisanie oświadczenia spadkodawcy przez jednego ze świadków (albo przez osobę trzecią) przed upływem roku od jego złożenia, należy podać miejsce i datę oświadczenia oraz miejsce i datę sporządzenia pisma, pismo takie musi podpisać spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie; jeżeli jednak treść takiego testamentu nie została w ten sposób stwierdzona, istnieje możliwość złożenia zgodnych zeznań świadków przed sądem w ciągu 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku (dodatkowo, gdy przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub istnieją trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach 2 świadków),
– przy sporządzaniu testamentu podróżnego świadek musi być obecny przy odczytaniu woli spadkodawcy przez dowódcę statku lub jego zastępcę , świadkowie muszą także złożyć odpowiednie podpisy.
Niemożność bycia świadkiem
Przepisy ściśle określają, kto nie może być świadkiem testamentu. I tak bezwzględnie świadkiem takim nie może być osoba, która:
– nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych,
– jest niewidoma, głucha lub niema,
– nie może czytać i pisać,
– nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament,
– jest skazana prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.
Wyróżnia się także niezdolność bycia świadkiem o charakterze względnym. Nie może być bowiem świadkiem osoba, w sytuacji, gdy w testamencie została przewidziana dla niej jakakolwiek korzyść, dotyczy to także małżonków takich osoby, jej krewnych lub powinowatych pierwszego i drugiego stopnia i osób pozostających z nią w stosunku przysposobienia. Jeżeli jednak jedna z takich osób była świadkiem następuje skutek nieważności tego postanowienia, które przysparza korzyść osobie, małżonkowi lub innym wskazanym wyżej osobom. Jeżeli jednak z treści samego testamentu (lub z okoliczności) wynika, że bez takiego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nastąpi sankcja nieważności całego testamentu.
