Klasyfikacja praw i obowiązków małżonków
Ustawodawca postanowił, że małżonkowie mają równe prawa i obowiązki. Można je podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich należą prawa i obowiązki o charakterze niemajątkowym i będą to:
– obowiązek wspólnego pożycia,
– obowiązek wzajemnej pomocy małżonków,
– obowiązek wierności małżeńskiej,
– reguły dotyczące nazwisk małżonków,
– reguły dotyczące podejmowania decyzji w sprawach rodziny.
Druga grupa obejmuje prawa i obowiązki o charakterze majątkowym i należą do nich:
– obowiązek zaspokajania potrzeb rodzinny,
– prawo do korzystania z mieszkania należącego do współmałżonka,
– prawo reprezentacji w zarządzaniu majątkiem małżonka,
– reguły odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte w celu zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny.
Należy dodać, że między małżonkami mogą istnieć odmienne ustroje majątkowe – wtedy również prawa i obowiązki będą podlegały odmiennym regułom.
Wspólne pożycie
Obowiązek wspólnego pożycia ma prowadzić do pogłębienia między małżonkami więzi o charakterze psychicznym, fizycznym i gospodarczym. Obejmuje on prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, wspólne zamieszkiwanie, a także współżycie płciowe. Należy dodać, że osobne zamieszkiwanie małżonków, które jest w danych okolicznościach usprawiedliwione (np. wyjazdem w celu pracy) nie powoduje ustania wspólnego pożycia. Obowiązek wspólnego pożycia nie jest zagrożony ze strony ustawodawcy żadną sankcją – nie można przecież zmusić nikogo do, np. stosunku płciowego. Jednak może być przyczyną zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, a ten jest przesłanką orzeczenia rozwodu.
Wzajemna pomoc i wierność
Obowiązek wzajemnej pomocy istnieje między małżonkami niezależnie od tego, czy pozostają we wspólności, czy rozdzielności majątkowej. Chodzi tu o pomoc udzielaną nieodpłatnie. W zakresie tak rozumianej pomocy mieści się zarówno pomoc o charakterze majątkowym (np. kupno leków), ale także moralnym (np. udzielenie wsparcia.)
Obowiązek wierności dotyczy przede wszystkim obcowania płciowego tylko między małżonkami. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że naruszeniem obowiązku wierności jest również zachowanie, które stwarza pozory naruszenia wierności.
Podejmowanie decyzji w sprawach rodziny
Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że małżonkowie są obowiązani do współdziałania dla dobra rodziny, którą założyli przez swój związek.
Gdy chodzi o decyzje w sprawach rodziny, to małżonkowie rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny. W przypadku, gdy nie mogą osiągnąć porozumienia, każdy z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. Ustawodawca nie dookreślił pojęcia istotnych spraw rodziny. Orzecznictwo za taką uznaje, np. sprawy dotyczące obowiązków alimentacyjnych.
Reguły dotyczące nazwisk małżonków
O tym, jakie nazwisko małżonkowie będą nosić po zawarciu małżeństwa decydują w oświadczeniu złożonym przed kierownikiem USC. Małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko w postaci dotychczasowego nazwiska męża (lub żony). Każdy z nich może także pozostać przy swoim nazwisku, a także połączyć ze swoim nazwiskiem nazwisko małżonka.
