„Wydziedziczenie” – kiedy jest możliwe i jak poprawnie go dokonać?

„Wydziedziczenie” – kiedy jest możliwe i jak poprawnie go dokonać?

Pojęcie

Wydziedziczenie oznacza pozbawienie w testamencie przez spadkodawcę zstępnych, małżonka i rodziców zachowku. Pojęcie wydziedziczenia często jest mylone z „testamentem negatywnym”, czyli takim, w którym pozbawia się spadkobiercę ustawowego przysługującego mu z mocy ustawy spadku. Taki testament nie pozbawia jednak spadkobiercy prawa do zachowku (potwierdza to także uchwała SN z 10.04.1975 r. III CZP 14/75). Wydziedziczenie natomiast obejmuje taki testament, w którym spadkobierca pozbawia prawa do zachowku. Wydziedziczenie musi nastąpić w formie testamentu.

Przesłanki

Ustawodawca ściśle wskazuje przyczyny, w których można pozbawić prawa do zachowku. Opierają się one na relacjach i więziach i obejmują sytuacje, gdy uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego – istotnym jest podkreślenie, że nie wystarczy tylko, że uprawniony do zachowku postępuje sprzecznie z zasadami współżycia społecznego (np. zażywa narkotyki, popełnia przestępstwa, itp.), ale także, musi być to zachowanie wbrew woli samego spadkodawcy i te okoliczności – w razie sporu – będą zawsze podlegały ocenie sądu, muszą być to także działania, które podejmowane są przez uprawnionego do zachowku w sposób uporczywy,

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci – czyny te uregulowane są w kodeksie karnym, nie dookreślono tu pojęcia osób najbliższych spadkodawcy, więc ta okoliczność będzie także podlegała każdorazowej ocenie,

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych – tu – tak jak w punkcie 1 – wymaga się cechy uporczywości działania, obowiązki rodzinne obejmują tu obowiązek alimentacyjny, opieki, itp.

Wymienione wyżej okoliczności przybierają postać szczególnie nagannego postępowania osoby uprawnionej do zachowku, dlatego w testamencie, który obejmuje wydziedziczenie warto dokonać ich dokładnego opisu, tak by w przypadku sporu było jak najmniej wątpliwości, co do przyczyn wydziedziczenia.

Przebaczenie

Ustawodawca wprowadził także instytucję przebaczenia – spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeśli mu przebaczył. Jeśli zaś w chwili przebaczenia nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.  

Skutek wydziedziczenia

Wskutek wydziedziczenia osobie, która została wskazana w testamencie, jako wydziedziczona, z momentem otwarcia spadku, nie będzie przysługiwało prawo do zachowku.

Polecane

Najnowsze