Zasada równości stron w postępowaniu cywilnym

Zasada równości stron w postępowaniu cywilnym

Na czym polega zasada równości

Zasadę równości (za Ł. Błaszczakiem) można rozpatrywać w dwóch aspektach:

– materialnym – dotyczy sytuacji strony widzianej, m.in. z punktu widzenia finansowego, w tym przypadku równość zapewniona jest poprzez instytucję zwolnienia od kosztów sądowych,

– formalnym i tu można widzieć zasadę równości jako sposobność korzystania z środków przewidzianych w procesie oraz jako prawo strony do wysłuchania.

Podstawa prawna

Fundamenty zasady równości znajdują się już w samej Konstytucji. Jej art. 32 ust. 1 stanowi, że „Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.” W kontekście omawianej zasady równości koreluje on z art. 45 ust. 1 Konstytucji, wedle którego „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.”.

Zasada ta przewidziana jest także w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Jej art. 14 stanowi, że „Korzystanie z praw i wolności wymienionych w Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.”. Artykułuje ją także art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, który stwierdza, że „Wszyscy ludzie są równi przed sądami i trybunałami.”.

Instytucje procesowego prawa cywilnego przewidujące zasadę równości

Szczególne postanowienia związane z zasadą równości zawiera kodeks postępowania cywilnego. Instytucje przewidziane w tej ustawie stanowią wyraz realizacji przez polskiego ustawodawcę zasady równości.

Do najważniejszych uregulowań należą:

– art. 5 KPC regulujących kwestię pouczeń stron i uczestników postępowania – bowiem w razie uzasadnionej potrzeby sąd może udzielić takim stronom i uczestnikom postępowania, które występują w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych,

– art. 207 KPC, który pozwala pozwany wnieść odpowiedź na pozew przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę,

– art. 210 KPC – jego regulacja uwypukla rolę rozprawy, podczas której strony mogą zostać wysłuchane co do swoich żądań czy wniosków; wedle KPC rozprawa odbywa się bowiem w ten sposób, że po wywołaniu sprawy strony – najpierw powód, a potem pozwany – zgłaszają ustnie swe żądania i wnioski oraz przed-stawiają twierdzenia i dowody na ich poparcie; strony mogą ponadto wskazywać podstawy prawne swych żądań i wniosków, przewodniczący zamyka rozprawę dopiero po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosu stronom

– art. 514 KPC, który zawiera regulacje dotyczące postępowania nieprocesowego; rozprawa odbywa się w nim w wypadkach wskazanych w ustawie, a w innych wypadkach wyznaczenie rozprawy zależy od uznania sądu, jednak mimo niewyznaczenia rozprawy sąd przed rozstrzygnięciem sprawy może wysłuchać uczestników na posiedzeniu sądowym lub zażądać od nich oświadczeń na piśmie, także i w postępowaniu nieprocesowym zasada równości jest realizowana,

– art. 1183 KPC, który reguluje postępowanie przed sądem polubownym; w postępowaniu takim strony powinny być traktowane równoprawnie, każda ze stron ma prawo do wysłuchania i przedstawienia swoich twierdzeń oraz dowodów na ich poparcie.

Polecane

Najnowsze