Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary

Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary

Podmiot odpowiedzialności

W myśl ustawy, podmiotem zbiorowym jest osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej. Z powyższego wyliczenia wyłączony jest jednak Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, a także organy państwowe i samorządu terytorialnego. Ponadto, odpowiedzialności karnej podlega spółka handlowa z udziałem Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub związku takich jednostek, spółka kapitałowa w organizacji, podmiot w stanie likwidacji, a także przedsiębiorca niebędący osobą fizyczną i zagraniczna jednostka organizacyjna.

Przesłanki odpowiedzialności

Czyn zabronionym, za który odpowiedzialność może ponieść podmiot zbiorowy jest jednak zachowaniem osoby fizycznej. Warunkiem koniecznym jest potencjalna choćby możliwość uzyskania przez podmiot zbiorowy korzyści, nawet niemajątkowej. Osoba, której zachowanie będzie przyczyną odpowiedzialności, musi: (art. 3. ustawy)

a. Działać w imieniu lub interesie podmiotu zbiorowego w ramach uprawnienia lub obowiązku do jego reprezentowania podejmowania w jego imieniu decyzji lub wykonywania kontroli wewnętrznej albo przy przekroczeniu tego uprawnienia lub niedopełnieniu tego obowiązku;

b. Być dopuszczona do działania w wyniku przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez osobę, o której mowa w pkt. a

c. Działać w imieniu lub interesie podmiotu zbiorowego, za zgodą lub wiedzą osoby, o której mowa w pkt. a.

Aby podmiot zbiorowy mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności, konieczne jest uprzednie wydanie odpowiedniego orzeczenia. Prawomocny wyrok skazujący osobę fizyczną, a także wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne wobec niej uzasadniają wyciągnięcie konsekwencji prawnych wobec podmiotu zbiorowego, w którego imieniu – między innymi- dana osoba działała. Także instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności stanowi przesłankę ukarania podmiotu zbiorowego. Ostatnią kategorią orzeczenia jest umorzenie postępowania z powodu okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy.

Ponadto, popełnienia czynu zabronionego przez osobę fizyczną być następstwem co najmniej braku należytej staranności w jej wyborze, albo co najmniej braku należytego nadzoru nad nią ze strony organu lub przedstawiciela podmiotu zbiorowego.

Katalog czynów stanowiących podstawę odpowiedzialności podmiotu zbiorowego

Art. 16 ustawy zawiera wyliczenie czynów, których popełnienie przez osobę fizyczną uzasadnia pociągnięcie podmiotu zbiorowego do odpowiedzialności. Są to tak różne kategorie przestępstw jak terroryzm i czyny przeciwko wolności seksualnej z jednej, a płatna protekcja z drugiej strony. Z punktu widzenia przedsiębiorcy najistotniejszymi wydają się przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, wiarygodności dokumentów czy wynikające z ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Ustęp drugi cytowanego artykułu zawiera wyliczenie przestępstw skarbowych o identycznych konsekwencjach dla podmiotu zbiorowego, tj.:

1. Przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji

2. Przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami

3. Przeciwko obrotowi dewizowemu

4. Przeciwko organizacji gier hazardowych

Konsekwencje popełnienia czynu zabronionego

Konsekwencją obligatoryjną popełnienia czynu zabronionego przez podmiot zbiorowy jest orzeczenie kary pieniężnej w wysokości od tysiąca do 5 milionów złotych. Owa grzywna nie może jednak przekroczyć 3 % przychodu osiągniętego przez podmiot zbiorowy przychodu w roku obrotowym, w którym został popełniony czyn zabroniony. Obligatoryjnym środkiem karnym jest przepadek przedmiotów pochodzących chociażby pośrednio z popełnienia przestępstwa , a także służących do popełnienia czynu zabronionego (również ich równowartości). Podobnie jak w przypadku odpowiedzialności osób fizycznych objęta przepadkiem jest także korzyść majątkowa pochodząca z popełnienia czynu zabronionego (jej równowartość).

Fakultatywną konsekwencją jest szereg zakazów, których stosowanie pozostaje w gestii organu orzekającego. Są to, w myśl art. 9 ustawy m.in. zakaz promocji lub reklamy prowadzonej działalności, a także zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne.

Polecane

Najnowsze