Wygaśnięcie praw z weksla in blanco

Wygaśnięcie praw z weksla in blanco

Niedopełnienie czynności zachowawczych.

Prawa z weksla mogą wygasnąć na skutek niedokonania przez wierzyciela czynności zachowawczych w określonych przez ustawę terminach. Czynności zachowawcze są to czynności, które zmierzają do zaspokojenia roszczeń wierzyciela, w sposób dobrowolny, w trybie określonym przez przepisy ustawy – Prawo wekslowe. Czynności te tworzą możliwość dochodzenia praw z weksla w postępowaniu przedsądowym. Najistotniejszymi czynnościami w tym postępowaniu są:

1) przedstawienie weksla własnego do zapłaty,

zgodnie z art. 38 ustawy – Prawo wekslowe: „Posiadacz wekslu, płatnego w oznaczonym dniu albo w pewien czas po dacie lub po okazaniu, powinien przedstawić go do zapłaty bądź w pierwszym dniu, w którym można wymagać zapłaty, bądź w jednym z dwóch następnych dni powszednich. Przedstawienie wekslu w izbie rozrachunkowej jest równoznaczne z przedstawieniem do zapłaty”;

2) sporządzenie protestu z powodu odmowy zapłaty, zgodnie z art. 44 ustawy – Prawo wekslowe.

Sytuacja niedopełnienia w terminie czynności zachowawczych powoduje, iż posiadacz weksla traci uprawnienie dochodzenia roszczenia w stosunku do wszystkich dłużników zwrotnie zobowiązanych, tzn. w stosunku do indosantów oraz poręczycieli indosantów (art. 53). Natomiast w stosunku do wystawcy weksla własnego oraz poręczycieli weksla własnego, zaniechanie czynności zachowawczych nie pozbawia posiadacza weksla roszczenia o zapłatę sumy wekslowej.

Przedawnienie.

Zgodnie z przyjętą w prawie cywilnym zasadą, niemal każde roszczenie majątkowe może ulec przedawnieniu. Celem instytucji przedawnienia jest zdyscyplinowanie

wierzyciela do dochodzenia swoich roszczeń w określonym terminie, którego bezskuteczny upływ pozwala dłużnikowi na zwolnienie się ze zobowiązania bez konieczności spełnienia świadczenia. Zarzut przedawnienia jest uwzględniany przez sąd na zarzut, co oznacza, iż jeżeli mimo upływu terminu przedawnienia dłużnik nie podniesie tego zarzutu, sąd wyda orzeczenie zasądzające. W ustawie – Prawo wekslowe instytucja przedawnienia została uregulowana w sposób niezupełny, a także nieco odmienny niż ma to miejsce w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 70, roszczenia wekslowe przeciw akceptantowi ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech, licząc od dnia płatności wekslu. Natomiast roszczenia posiadacza wekslu przeciw indosantom i wystawcy ulegają przedawnieniu z upływem roku, licząc od dnia protestu, dokonanego w należytym czasie, w przypadku zaś zastrzeżenia „bez kosztów” – licząc od dnia płatności. Roszczenia indosantów między sobą i przeciw wystawcy ulegają z kolei przedawnieniu z upływem sześciu miesięcy, licząc od dnia, w którym indosant wykupił weksel albo w którym sam został pociągnięty z wekslu do odpowiedzialności sądowej. W zakresie zawieszenia i przerwy terminu przedawnienia, przepis art. 71 ustawy Prawo wekslowe odsyła do Kodeksu cywilnego – „prawo powszechne określa przyczyny przerwania i zawieszenia biegu przedawnienia roszczeń wekslowych”.

Umorzenie (amortyzacja) weksla in blanco.

Instytucja umorzenia weksla znajduje zastosowanie w przypadku, szeroko rozumianej, utraty weksla (zgubienie, kradzież, zniszczenie, istotne uszkodzenie). Zgodnie z treścią art. 96 ustawy – Prawo wekslowe – ten, komu weksel zaginął, może żądać od sądu rejonowego miejsca płatności wekslu uznania go za umorzony. We wniosku należy podać istotną treść wekslu oraz uprawdopodobnić jego utratę, jak również interes prawny, który uzasadnia żądanie umorzenia. Sąd przez ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wezwie posiadacza zaginionego wekslu do zgłoszenia się w ciągu sześćdziesięciu dni i do okazania wekslu sądowi. Termin ten biegnie od dnia płatności wekslu, a gdyby wniosek zgłoszono po terminie płatności lub gdyby termin płatności wekslu nie był oznaczony – od dnia ogłoszenia. Końcowy dzień terminu powinien być oznaczony w ogłoszeniu według daty kalendarza. Jeżeli w ciągu terminu, oznaczonego w wezwaniu, nikt nie zgłosi się z weselem, sąd wyda orzeczenie, uznające weksel za umorzony. Jeżeli natomiast posiadacz wekslu zgłosi się przed wydaniem orzeczenia, sąd umorzy dalsze postępowanie po przesłuchaniu interesowanych i po okazaniu wekslu żądającemu umorzenia. Zarówno o wszczęciu postępowania, jako też o jego wyniku sąd zawiadomi trasata i wszystkich dłużników wekslowych, wskazanych przez żądającego umorzenia wekslu. Dłużnik wekslowy i trasat, który po otrzymaniu zawiadomienia o wszczęciu postępowania płaci weksel, czyni to na własne niebezpieczeństwo; wolno mu jednak sumę wekslową złożyć do depozytu sądowego miejsca płatności i zwolnić się przez to z zobowiązania. Po ogłoszeniu wezwania o okazanie wekslu i po terminie jego płatności, żądający umorzenia może domagać się od akceptanta złożenia sumy wekslowej do depozytu sądowego albo zapłaty za zabezpieczeniem; prawo wyboru służy dłużnikowi. Złożenie do depozytu zwalnia i w tym przypadku z zobowiązania. W toku postępowania o umorzenie wekslu można wykonywać zwrotne poszukiwanie przeciw wystawcy oraz indosantom, jeżeli akceptant, a w braku przyjęcia trasat, pomimo wezwania nie złoży sumy wekslowej do depozytu sądowego, ani nie dokona zapłaty za zabezpieczeniem. Odmowę należy stwierdzić protestem na podstawie odpisu wekslu. Do zwrotnego poszukiwania stosuje się przepisy artykułu poprzedzającego. Na podstawie orzeczenia, uznającego weksel za umorzony, można wykonywać wszystkie prawa z wekslu.

Literatura:

1) R. Mroczkowski, R. Mroczkowska, Weksel in blanco w praktyce gospodarczej, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kard Sp. z o. o., Gdańsk 2006;

2) Z. Radwański, J. Panowicz-Lipska, Zobowiązania – część szczegółowa, C.H.Beck, wyd. 8, Warszawa 2010;

3) M. Czarnecki, L. Bagińska, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, Warszawa 2003;

4) I. Heropolitańska, Komentarz do ustawy – Prawo wekslowe, [w:] Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, LEX 2011

Polecane

Najnowsze