Rozporządzenie znosi obowiązek uzyskania exequatur w odniesieniu do orzeczeń zaopatrzonych w zaświadczenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego (dalej w skrócie: ETE). Celem tej instytucji jest ułatwienie wykonywania orzeczeń sądowych w innym niż miejsce wydania państwie członkowskim. Polega to na rezygnacji ze stosowania krajowych mechanizmów stwierdzania wykonalności orzeczeń sądów innych państw członkowskich i wprowadzeniu możliwości wnioskowania o nadanie orzeczeniu sądu krajowego kwalifikacji europejskiego tytułu egzekucyjnego Zaświadczenie takie wystawia sąd, który wydał orzeczenie podlegające wykonaniu. Może ono zostać nadane orzeczeniu, jeżeli orzeczenie to:
- dotyczy roszczenia bezspornego (zdefiniowanego w art. 3 ust. 1 rozporządzenia 805/2004; zgodnie z wyżej wymienionym przepisem za orzeczenia obejmujące roszczenia bezsporne w rozumieniu rozporządzenia będą m.in. wyroki z uznania, wyroki zaoczne, ugody zawarte przed sądem w toku postępowania, ugody zawarte w postępowaniu pojednawczym prowadzonym przed wszczęciem postępowania w sprawie),
- orzeczenie zostało wydane w państwie członkowskim, w którym dłużnik ma miejsce zamieszkania w przypadkach, gdy dłużnik nie uznał roszczenia w sposób wyraźny lub gdy jest konsumentem,
- jest wykonalne w państwie członkowskim wydania,
- nic nie stoi w sprzeczności z przepisami dotyczącymi jurysdykcji wyłącznej,
- postępowanie sądowe w państwie członkowskim wydania spełniło wymogi w zakresie gwarancji procesowych dotyczących doręczania pism sądowych (określone w rozdziale III Rozporządzenia 805/2004).
Rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, bez względu na charakter sądu lub trybunału. Nie rozciąga się natomiast na sprawy skarbowe, administracyjne lub celne, ani dotyczące odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej.
Orzeczeniu krajowemu będzie można nadać zaświadczenie ETE, jeśli oprócz bezsporności roszczenia, będą w kraju wydania spełnione minimalne wymagania proceduralne postępowania sądowego, określone rozporządzeniem. Owe minimalne standardy proceduralne dotyczą:
- należytego poinformowania dłużnika o niezbędnych czynnościach proceduralnych w celu zakwestionowania roszczenia,
- należytego poinformowania dłużnika o roszczeniu,
- doręczania za potwierdzeniem lub bez potwierdzenia odbioru przez dłużnika dokumentu wszczynającego postępowanie sądowe.
Wniosek
Z wnioskiem o nadanie orzeczeniu krajowemu tzw. zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego występuje wierzyciel. Kieruje on żądanie w dowolnym czasie do sądu, który wydał orzeczenie krajowe. Jeżeli tylko część orzeczenia krajowego kwalifikuje się do nadania zaświadczenia ETE, dla tych części dopuszcza się wydanie tzw. częściowego Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego.
Szczegółowa procedura wydania ETE nie została uregulowana w rozporządzeniu. Zostało to pozostawione w gestii regulacji wewnętrznej państw członkowskich. Zaświadczenie ETE jest wydawane w tym samym języku, co orzeczenie (wzór załączony jest do rozporządzenia). Od wydania zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego nie przysługuje żadne odwołanie, ponieważ to na wniosek złożony do sądu jest wydawane zaświadczenia ETE. Jednakże zaświadczenie takie może podlegać sprostowaniu – gdy wskutek błędu istnieje rozbieżność pomiędzy orzeczeniem a zaświadczeniem, lub cofnięciu – gdy zaświadczenie w oczywisty sposób zostało przyznane niesłusznie. Warunkiem wydania zaświadczenia ETE jest wykonalność orzeczenia krajowego objętego wnioskiem.
Zakres podmiotowy Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego obejmuje prawie wszystkie państwa członkowskie (z wyjątkiem Danii, która odrębnym porozumieniem została wyłączona ze wspólnej polityki Unii w zakresie współpracy sądowej).
Skutki prawne
Od wydania zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego nie przysługuje żadne odwołanie. Dłużnik może we właściwym sądzie państwa wykonania złożyć wniosek o odmowę wykonania takiego orzeczenia z powołaniem na okoliczność, że orzeczenie z nadanym zaświadczeniem ETE pozostaje w sprzeczności z innym, wcześniejszym orzeczeniem wydanym w jakimkolwiek państwie członkowskim lub państwie trzecim. Pod warunkiem jednak, że to wcześniejsze orzeczenie dotyczy tego samego przedmiotu sporu i tych samych stron a zarzut taki nie był i nie mógł być przez dłużnika podniesiony w postępowaniu sądowym w państwie wydania orzeczenia. Powyższy wniosek oraz wniosek o zawieszenie lub ograniczenie wykonania orzeczenia w sytuacji, gdy dłużnik zakwestionował orzeczenie, stanowią praktycznie jedyne środki obrony dłużnika przeciwko realizacji Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego z uwagi na zasadę, że tak orzeczenie jak nadane mu zaświadczenie ETE nie mogą być w żadnych okolicznościach przedmiotem kontroli pod względem merytorycznym w państwie wykonania.
