Przy rozpatrywaniu sporów w postępowaniu w sprawach drobnych roszczeń, polski sąd opiera się na dwóch aktach prawnych: rozporządzeniu (WE) Nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lipca 2007 roku ustanawiającym europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń oraz przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (art. 50521-27 oraz 7958-9, 8202, 8403, 11537-9).
Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń jest postępowaniem fakultatywnym, co oznacza, że powód może wybrać, czy chce, aby jego sprawa została rozpoznana w tej procedurze, czy w innej przewidzianej przepisami prawa.
Jakie sprawy?
W europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń rozpoznawane są transgraniczne sprawy cywilne i gospodarcze, których wartość przedmiotu sporu (z wyłączeniem wszystkich odsetek, wydatków i nakładów) w chwili wniesienia pozwu nie przekracza kwoty 2000 euro.
Rozporządzenie unijne nie ma zastosowania do spraw podatkowych, celnych lub administracyjnych ani dotyczących odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej („acta iure imperii”), a także do spraw dotyczących:
1.stanu cywilnego, zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych oraz przedstawicielstwa ustawowego osób fizycznych;
2.praw majątkowych wynikających ze stosunków małżeńskich, testamentów i dziedziczenia oraz obowiązków alimentacyjnych;
3.postępowań upadłościowych, postępowań związanych z likwidacją niewypłacalnych spółek lub innych osób prawnych, postępowań układowych oraz innych analogicznych postępowań;
4.ubezpieczeń społecznych;
5.sądownictwa polubownego;
6.prawa pracy;
7.najmu lub dzierżawy nieruchomości, z wyłączeniem powództw dotyczących roszczeń pieniężnych;
8.naruszenia prywatności i dóbr osobistych, w tym zniesławienia.
Przez sprawę transgraniczną rozumie się sprawę, w której przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę. Obywatelstwo stron nie ma żadnego znaczenia. Jeżeli stroną jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, bierze się pod uwagę miejsce jej siedziby w państwie członkowskim innym niż państwo organu rozpoznającego sprawę.
Procedura
Powód składa pozew na urzędowym formularzu A, określonym w załączniku nr I do rozporządzenia. Formularz pozwu można złożyć bezpośrednio w sądzie (w biurze podawczym sądu) lub za pośrednictwem poczty.
Co do zasady sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym. Możliwe jest wyznaczenie rozprawy, jeżeli z takim wnioskiem wystąpi jedna ze stron lub sąd uzna to za konieczne.
Na wstępie sąd bada wymogi formalne pozwu, a także czy powództwo jest zasadne lub dopuszczalne. Następnie ocenie podlegają przedstawione przez powoda informacje, które powinny być dostatecznie jasne. Jeżeli sąd dostrzeże braki formalne, wzywa do ich uzupełnienia lub skorygowania w terminie przez siebie zakreślonym. Niedotrzymanie terminu skutkuje zwrotem pozwu.
Sąd ma 30 dni (od dnia zamknięcia rozprawy lub od dnia otrzymania wszystkich niezbędnych informacji) na wydanie merytorycznego orzeczenia. Wyrok jest doręczany obu stronom z urzędu wraz z pouczeniem o przysługujących im środkach zaskarżenia.
Wyrok wydany w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń może być zaskarżony w drodze apelacji na zasadach przewidzianych w postępowaniu uproszczonym. Sąd rozpoznaje apelację w składzie jednego sędziego na posiedzeniu niejawnym, chyba że strona złoży wniosek o przeprowadzenie rozprawy. W przypadku stwierdzenia, że doszło do naruszenia norm prawa materialnego, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na zmianę orzeczenia, sąd II instancji uchyla wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania. W przypadku uchylenia wyroku wydanego w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń sprawa zostanie rozpoznana w postępowaniu zwykłym.
Orzeczenie wydane w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń jest uznawane i wykonywane w państwie członkowskim innym niż państwo wydania bez konieczności stwierdzenia wykonalności oraz bez możliwości wniesienia sprzeciwu co do jego uznania.
1) E. Marszałkowska-Krześ (red.), Postępowanie cywilne, Warszawa 2011
2) R. Kulski, komentarz do art. 50521-27 KPC [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 367-50537, pod red. K. Piaseckiego, Warszawa 2010
