W przypadku eksportu obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych określonych w art. 19 ust. 1 ustawy o VAT, a więc z chwilą wydania towaru. Jeżeli wydanie danego towaru powinno być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje w chwili jej wystawienia, nie później jednak niż 7go dnia od wydania towaru.
Według wskazanych we wstępie elementów definicji eksportu towarów, dochodzi do ustawowego rozróżnienia eksportu bezpośredniego i pośredniego. Zastosowane rozróżnienie nie jest bez znaczenia, w zależności od rodzaju eksportu na podatniku ciążą inne warunki jakie musi spełnić, aby móc zastosować stawkę 0%. Różnice te są jednak nieznaczne.
Eksport bezpośredni charakteryzuje się dokonywaniem wywozu towarów przez eksportera bądź podmiot przez niego upoważniony poza terytorium Wspólnoty. Podmioty te będą również dokonywać zgłoszenia do Urzędu Celnego i na nie będą wystawiane wszystkie dokumenty celne.
Co do zasady eksport towarów opodatkowany jest stawką podatku VAT 0%, jednak prawo zastosowania tej stawki zostało uzależnione od posiadania przez podatnika przed terminem do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy dokumentów potwierdzających wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty.
Przykład: Podatnik dokonał sprzedaży i wywozu towarów 1 wrzesień na rzecz nabywcy z Chin. Dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty otrzymał 15 października, a więc przed terminem do złożenia deklaracji za wrzesień danego roku. W związku z powyższym podatnik ma prawo do zastosowania do wskazanej transakcji stawki 0% w deklaracji za wrzesień.
W sytuacji, gdy przed terminem do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy podatnik nie będzie posiadał dokumentów potwierdzających wywóz towarów, ale będzie w posiadaniu dokumentu potwierdzającego procedurę wywozu, nie wykaże danej transakcji w deklaracji za ten okres. Jeżeli przed złożeniem deklaracji za następny okres rozliczeniowy podatnik będzie w posiadaniu dokumentu potwierdzającego eksport, wówczas wykaże daną transakcję ze stawką 0%. Jeżeli zaś nie będzie posiadał takiego dokumentu będzie zobowiązany do opodatkowania danej transakcji właściwą stawką podatku VAT dla transakcji krajowej.
Przykład: Podatnik dokonuje sprzedaży i wywozu towarów na rzecz nabywcy z Chin 1 września:
- Do 25 października nie otrzymał potwierdzenia wywozu poza terytorium Wspólnoty, posiada jednak dokument potwierdzający procedurę wywozu – nie wykazuje danej transakcji w deklaracji za wrzesień.
- podatnik 1 listopada otrzymał potwierdzenie wywozu poza terytorium Wspólnoty – w deklaracji za październik wykazuje daną transakcję ze stawką 0%;
- podatnik do 25 listopada nie otrzymał potwierdzenia wywozu – wykazuje daną transakcję z właściwą stawką podatku VAT dla dostawy tego typu towarów na terytorium kraju.
- Podatnik do 25 października nie otrzymał dokumentu potwierdzającego procedurę wywozu, ani dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty – wykaże daną transakcję z właściwą stawką podatku VAT dla transakcji krajowych w deklaracji za okres rozliczeniowy, w który transakcja miała miejsce.
Co w takim razie dzieje się, jeżeli podatnik otrzyma potwierdzenie wywozu w późniejszym terminie? Ustawodawca upoważnia podatnika do skorygowania podatku należnego w okresie, w którym otrzymał on potwierdzenie wywozu towarów.
Przykład: z uwagi na brak dokumentów uprawniających do zastosowania stawki 0% podatnik opodatkował transakcję X stawką podatku 22% w deklaracji za październik. 28 listopada otrzymał potwierdzenie wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty. W deklaracji rozliczeniowej za listopad podatnik dokona zmniejszenia podatku należnego odpowiadającego transakcji X oraz wykaże daną transakcję jako eksport ze stawką 0%.
Wskazaną powyżej procedurę stosuje się również w stosunku do rolników ryczałtowych pod warunkiem prowadzenia pełnej ewidencji sprzedaży i zakupów o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług.
