Zgodnie z doktryną pod pojęciem konsorcjum należy rozumieć umowę zawartą pomiędzy co najmniej dwoma podmiotami, celem realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego. Przedsiębiorcy w ramach zawartej umowy wspólnie partycypują zarówno w osiąganych korzyściach, jak i ponoszonym ryzyku. Umowa konsorcjum zaliczana jest do tzw. umów nienazwanych, co oznacza, że nie została uregulowana w Kodeksie cywilnym. Możliwość jej zawarcia wynika jednak bezpośrednio z zasady swobody zawierania umów wyrażonej w art. 353 1 k.c., zgodnie z którą „strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”. Wskazana zasada pozwala uczestnikom konsorcjum na dowolne ukształtowanie wzajemnych praw i obowiązków.
Umowa konsorcjum z reguły jest umową okresową, zawartą na czas realizacji wspólnego przedsięwzięcia konsorcjantów. Jasno określony cel umowy sprawia, że nie dotyczy ona wymiany dóbr ani świadczeń, staje się umową gospodarczą tworzącą specyficzną wspólnotę gospodarczą.
Przesłanką skłaniającą przedsiębiorców do zawierania umów konsorcjum jest między innymi rozmiar i charakter przedsięwzięcia gospodarczego, którego chcą się podjąć. Niektóre rodzaje projektów mogą być trudne do zrealizowania przez jeden podmiot z uwagi na wysokie koszty jego realizacji, szeroki wachlarz branży koniecznych do zaangażowania w realizację projektu, specyfikę inwestycji wymagającą zaangażowania doświadczonego podmiotu czy chociażby chęć rozłożenia ryzyka związanego z realizacją danego przedsięwzięcia. Przesłanką samą w sobie może być również chęć zwiększenia swojej konkurencyjności na tle pozostałych przedsiębiorstw na rynku poprzez zjawisko synergii.
Zawarcie umowy konsorcjum nie powoduje powstania osobowości prawnej, sam twór nie stanowi spółki w rozumieniu przepisów prawa handlowego, oraz nie stanowi odrębnego podmiotu gospodarczego. Poza tym konsorcjum nie wymaga rejestracji działalności gospodarczej ani dla potrzeb podatkowych. W praktyce oznacza to, że konsorcjum nie wymaga rejestracji, nadania nazwy czy chociażby określenia jego siedziby. Podmioty wchodzące w skład konsorcjum zachowują swoją odrębność, która pozwala na podejmowanie działań nie objętych zakresem umowy.
