Które dni są dniami wolnymi od pracy?
Zgodnie z ustawą z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy, dniami wolnymi od pracy są wszystkie niedziele oraz enumeratywnie wymienione w ustawie święta, tj.: 1 stycznia – Nowy Rok, 6 stycznia – Święto Trzech Króli, pierwszy i drugi dzień Wielkiej Nocy, 1 i 3 maja, pierwszy dzień Zielonych Świątek (przypadający jednak zawsze w niedzielę), dzień Bożego Ciała, 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, 1 listopada – Wszystkich Świętych, 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości oraz pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia. Do dni wolnych od pracy nie zalicza się sobót, chyba, że wypadają w któreś ze wskazanych powyżej świąt.
Dni wolne od pracy w regulacjach dotyczących czasu pracy
Zgodnie z art. 14 Kodeksu pracy, pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych. Do dni wolnych od pracy zalicza się w myśl art. 1519 § 1 k.p. niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych o pracy, tj. ustawie, o której mowa powyżej. Również kodeks pracy nie uznaje zatem za dni wolne sobót, co ma przełożenie na brak zakazu pracy w ten dzień oraz inne rozliczanie godzin nadliczbowych świadczonych w soboty, a przypadających w danym okresie rozliczeniowym. Zgodnie z § 2 komentowanego przepisu, za pracę w niedzielę i święto uważa się pracę wykonywaną między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Dopuszczalność świadczenia pracy w niedzielę i święta została szczegółowo uregulowana w kolejnych przepisach Kodeksu, przy czym zasadą pozostaje zakaz jej świadczenia w te dni. Jeżeli jednak pracownik wykonuje pracę w dzień od niej wolny, to na zasadzie art. 151 1 § 1 pracodawca jest obowiązany zapewnić mu inny dzień wolny od pracy w zamian za pracę w niedzielę – w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, a w zamian za pracę w święto – w ciągu okresu rozliczeniowego. Co do zasady pracownik pracujący w niedzielę powinien raz na 4 tygodnie korzystać z niedzieli wolnej od pracy, chyba, że jest osobą zatrudnioną w tzw. systemie weekendowym. Przepisy dotyczące pracy w niedzielę znajdują zastosowanie także wtedy, gdy w daną niedzielę wypada jedno ze wskazanych powyżej świąt. Nadto zgodnie z art. 130 § 2 i 21 k.p. każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin, z tym, że jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to wymiaru czasu pracy nie obniża.
Dni wolne od pracy w innych przepisach z zakresu prawa pracy
Zagadnienie dni wolnych od pracy poruszane jest w przepisach pracowniczych także w odniesieniu do innych problemów. Przykładowo przepis art. 85 k.p. obliguje pracodawcę do wypłacania wynagrodzenia w dzień z góry ustalony, a jeżeli taki dzień wypada w dniu wolnym od pracy, wypłaty wynagrodzenia należy zawsze dokonać w dniu wcześniejszym. Jest to istotna różnica w stosunku do upływu terminów załatwiania spraw urzędowych, o czym poniżej. Ponadto w art. 92 k.p. ustawodawca statuuje zasadę, że w razie niezdolności pracownika do pracy należne mu wynagrodzenie wypłaca się za każdy dzień tej niezdolności, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Zasadę tę powtarza ustawa o świadczeniach pieniężnych w razie choroby lub macierzyństwa w zakresie zasiłku chorobowego i innych świadczeń podobnych.
Dni wolne od pracy a załatwianie spraw urzędowych
Zarówno w postępowaniu cywilnym (art. 115 k.c.), karnym (art. 123 k.p.k.), jak i administracyjnym przewidziano zasadę, że w sytuacji, gdy ostatnim dniem terminu na dokonanie czynności jest dzień wolny od pracy, czynności tej można dokonać również w dniu następnym. Jednocześnie zarówno kodeks postępowania administracyjnego (art. 83), jak i ordynacja podatkowa (art. 12) wyraźnie stanowią, że powyższa zasada obowiązuje również, gdy termin dokonania czynności upływa w sobotę. Oznacza to, że nie stanowi uchybienia terminowi dokonanie czynności w urzędzie, np. miasta lub skarbowym, w poniedziałek następujący po sobocie i wolnej od pracy niedzieli. Zasada ta odnosi się również do dokonania czynności na poczcie – każdorazowo o zachowaniu terminu świadczy dzień nadania przesyłki i data stempla pocztowego. Należy pamiętać, że w razie uchybienia terminowi możliwe jest złożenie wniosku o jego przywrócenie. Co do zasady powienien on zawierać uzasadnienie z wyjaśnieniem, że uchybienie terminowi nie było przez stronę zawinione oraz dołączone pismo, którego złożenie było danym terminem ograniczone.
