Przepisy i zasady BHP
Bezpieczeństwu i higienie pracy poświęcono obszerny Dział dziesiąty Kodeksu pracy. Artykuł 211 stanowi, iż przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym
obowiązkiem pracownika. Artykuł konkretyzuje również sposób w jaki obowiązek ten ma być wykonywany. Kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy reguluje ponadto szereg rozporządzeń wykonawczych.
Pracownik ma obowiązek znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym. Odmowa udziału w szkoleniu z zakresu bezpieczeństwa i higieny może być przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę. Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres szkolenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia, sposób dokumentowania szkolenia oraz przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia określone zostały w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 roku w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860 ze zm.)
Kolejnymi elementami obowiązku przestrzegania przepisów i zasad bhp są nakazy wykonywania pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosowania się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych, dbania o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy oraz stosowania środków ochrony zbiorowej, a także używania przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem. Kwestie te zostały uszczegółowione w kolejnych artykułach działu dziesiątego oraz w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. 2003 Nr 169 poz. 1650 ze zm.). Rozważając zagadnienia bezpieczeństwa i higieny miejsca pracy należy brać również pod uwagę przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (tj. Dz. U. 2010 Nr 243 poz. 1623 ze zm.) oraz Polskie Normy.
Badania lekarskie
Wstępne, okresowe i kontrolne oraz inne zalecone badania i stosowanie się do wskazań lekarskich to kolejny element konieczny dla zachowania zasad bhp. W tym miejscu należy przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2004 roku (I PK 293/03), zgodnie z którym skierowanie pracownika na badania lekarskie nie może być potraktowane jako szykana, zwłaszcza gdy odmowa poddania się tym badaniom może prowadzić do odpowiedzialności pracodawcy za dopuszczenie do pracy w warunkach narażenia na działanie substancji szkodliwych dla zdrowia, bez aktualnych okresowych badań lekarskich. W kontekście badań pracowników znaczenie ma rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 roku w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. 1996 Nr 69 poz. 332 ze zm.). Zakres badań jest każdorazowo zależny od zajmowanego stanowiska, charakteru pracy i związanych z nią zagrożeniami dla zdrowia, czego przykładem może być rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. 1998 Nr 148 poz. 973 ze zm.).
Pracownik ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie. Pracownik ma również współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
