Pojęcie „składki”
W prawie ubezpieczeń społecznych, według Grażyny Szpor, definiując ,,składki” należy je rozumieć jako składki na ubezpieczenie społeczne ubezpieczonych. Podmiotami ubezpieczonymi są w tym przypadku osoby fizyczne, które podlegają chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu lub wypadkowemu. Zdaniem Urszuli Prasznic składka ta stanowi cenę gwarancji ubezpieczeniowej na wypadek zajścia określonego ryzyka.
Znaczenie relacji między składką a stopami procentowymi
Gruntowna reforma systemu ubezpieczeń społecznych z 1999 r. wprowadziła, wzorem rozwiązań wypracowanych w okresie II RP i aktualnie obowiązujących w Unii Europejskiej, podział składek na działy. Otóż wysokość poszczególnych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych.
Ewolucja zmian wysokości stopy procentowej na ubezpieczenie społeczne w latach 1951-2003 na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Zwracając uwagę na zmiany poziomu wysokości składki na ubezpieczenie społeczne, należy uwzględnić przytoczone przez Inettę Jasińską-Jankowską następujące czynniki,:
• preferencje polityki finansowej, społecznej, zatrudnieniowej,
• zakres świadczeń,
• względy techniczne,
• czynniki demograficzne.
Chronologiczny zarys zmian wysokości stopy procentowej omawianej składki przedstawia się następująco:
• 1952 r.– 15% podstawy wymiaru,
• 1972 r. – 20% podstawy wymiaru,
• 1981 r.– 25% podstawy wymiaru.
Wzrost składki w wymienionych latach wynikał z rozszerzenia się zakresu świadczeń, co stanowiło realizację postanowień Konstytucji PRL z 1952 r. Mianowicie obowiązkiem państwa było wówczas dbanie o ustawiczny rozwój ubezpieczenia społecznego.
Kolejne zmiany wraz z ich przyczynami:
• 1982 r. – 33% podstawy wymiaru; efekt wprowadzenia wcześniejszych emerytur i zasiłków wychowawczych;
• 1983 r. – 43% podstawy wymiaru; skutek zniesienia ograniczeń zarobków emerytów i rencistów oraz wzrostu ich zainteresowania pobieraniem tych świadczeń;
• 1987 r. – 38% podstawy wymiaru; następstwo wzrostu zatrudnienia po 1985 r.;
• 1990 r. – 43% podstawy wymiaru; efekt wprowadzenia możliwości zaliczenia do stażu emerytalnego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.
• 1993 r. – 45% podstawy wymiaru.
