Uporczywość i długotrwałość zachowania jako elementy składowe prawnej definicji mobbingu

Uporczywość i długotrwałość zachowania jako elementy składowe prawnej definicji mobbingu

Definicja legalna zjawiska społecznego jakim jest mobbing została zawarta w art. 943 § 2 Kodeksu pracy. Zgodnie z nią mobbing oznacza „działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”. Definicja ta posługuje się pojęciami niedookreślonymi, nieostrymi – „długotrwałość”, „uporczywość” – co sprawia, iż precyzyjne ustalenie ich znaczenie w procesie stosowania prawa jest bardzo trudne. Mobbing jest zjawiskiem, które stanowi przedmiot wielu dziedzin – medycyny, psychologii, socjologii, prawa – i w istocie jest zjawiskiem, które można umiejscowić na ich pograniczu. Stanowi formę przemocy psychicznej stosowanej na płaszczyźnie zawodowej, w środowisku pracy. Mobbing jest bezprawnym, systematycznym oraz długotrwałym zachowaniem, które jest podejmowane bez powodu lub z oczywiście błahego powodu wobec pracownika. Zachowania wyczerpujące znamiona mobbingu godzą w dobra prawnie chronione, dążąc do wymuszenia na pokrzywdzonym opuszczenia miejsca pracy. Może mieć on różną postać; mogą to być ataki słowne słowne lub w postaci obraźliwych gestów, pisma godzące w osobowość, godność czy integralność fizyczną i psychiczną pracownika – katalog zachowań wyczerpujących znamiona pojęcia mobbingu jest niezwykle szeroki.

Na pracodawcę został nałożony obowiązek przeciwdziałania mobbingowi przez co rozumieć należy, iż został on zobowiązany przez ustawodawcę do zapobiegania powstaniu zjawiska mobbingu w zakładzie pracy oraz, co wobec takiej regulacji wydaje się oczywiste, sam pracodawca nie może być mobberem. Aby określone działanie można było uznać za mobbing musi ono łącznie spełniać następujące cechy:

1.dotyczyć pracownika lub być skierowane przeciwko niemu,

2.polegać na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika

3.wywoływać u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej,

4.powodować lub mieć na celu poniżenie albo ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Koniunkcja łącząca w przepisie znamię długotrwałości i uporczywości wskazuje, iż wymagane jest łączne wystąpienie tych cech aby zakwalifikować dane zachowanie jako mobbing, ponadto wskazuje na wzajemne powiązanie tych pojęć niedookreślonych w definiowanym pojęciu mobbingu.

Uporczywość.

Potoczne rozumienie tego terminu wskazuje na nasiloną złą wolę podmiotu, którego zachowanie można określić poprzez odwołanie do tej cechy. Słownikowa definicja tego pojęcie wskazuje na dużą ilość elementów charakteryzujących zachowanie uporczywe. Jest to zachowanie „nieustępliwe, stale powtarzające się, nieprzerwane, a nawet noszące znamiona prześladowania”; każde z tych określeń, które stara się przybliżyć istotę terminu „uporczywość” nacechowane jest pejoratywnie. Istotą, a zarazem wyznacznikiem uporczywości jej intensywny charakter przedsiębranego działania, a także -mając na uwadze ocenę moralną – duży stopień naganności. Pojęcie uporczywości oznacza działanie lub jego zaniechanie trwające dłuższy czas albo powtarzające się w pewnym okresie; uporczywość należy rozumieć jako wielokrotność lub długotrwałość naruszania pewnych praw. W postanowieniu z 13.12.2000r. (sygn. akt: II Akz 289/00) Sąd Apelacyjny w Krakowie wyraził pogląd, że pojęcie uporczywości zawiera zarówno wielokrotność uchylania się od wykonania powinności, jak i świadomość niweczenia tym możliwości osiągnięcia stanu założonego przez prawo.

Długotrwałość.

Pojęcie „długotrwałość” oznacza z kolei sytuację, która trwaj przez długi czas, który nie został jednakże bliżej określony. Pojęcie to najłatwiej zdefiniować stawiając je w opozycji do pojęć takich jak „jednorazowość”, czy też „krótkotrwałość” danego zjawiska. W doktrynie prawa pracy prezentowany jest pogląd, że długotrwałość zachowania mobbera oznacza, iż powinno ono trwać co najmniej pół roku, co wynika w znacznym stopniu z analizy badań klinicznych nad zjawiskiem mobbingu. Nie należy jednak uznać tego poglądu za właściwy. Nie jest możliwe podanie ścisłej granicy, której przekroczenie zakwalifikuje dane zachowanie jako mobbing. Trudno przyjąć istnienie sztywnych ram czasowych dla istnienia powtarzalności bezprawnego zachowania i ograniczać je zawsze do okresu 6 miesięcy. Ustalenie, czy dane zachowanie wyczerpuje znamię długotrwałości, wymaga szczegółowej i precyzyjnej analizy okoliczności konkretnego przypadku, która powinna uwzględniać właściwości osobnicze jednostki oraz poziom psychofizycznej odporności pracownika. Istota mobbingu wyczerpuje się w wykazaniu pewnej systematyczności w zachowaniu prześladowcy utrzymująca się przez pewien czas, tzn. możliwa jest do wykazania pewna obiektywnie sprawdzalna rozciągłość czasowa zachowań, które wyczerpują znamiona mobbingu.

Polecane

Najnowsze