Reprezentacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w umowie z członkiem zarządu

Reprezentacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w umowie z członkiem zarządu

Podmioty reprezentujące spółkę w umowie z członkiem zarządu

Do reprezentowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w umowie z członkiem zarządu uprawnione są dwa i tylko dwa podmioty:

– rada nadzorcza lub

– pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

Przepis art. 210 § 1 k.s.h. jest bezwzględnie wiążący (ius cogens), zatem żaden inny podmiot niż te expressis verbis przywołane przez ustawodawcę w omawianym przepisie nie może skutecznie zawrzeć umowy z członkiem zarządu działając jako spółka albo w imieniu spółki. Umowa spółki nie może zawierać innych postanowień w przedmiotowej kwestii. Należy również zaznaczyć, że zgromadzenie wspólników nie może scedować swych kompetencji w zakresie powoływania pełnomocnika do zawarcia umowy przez spółkę z członkiem zarządu na rzecz innej osoby czy innego organu.

Rada nadzorcza czy pełnomocnik?

Przepis art. 210 § 1 k.s.h. nie zawiera żadnej wskazówki interpretacyjnej, który z w/w podmiotów winien reprezentować spółkę przy zawieraniu umowy z członkiem zarządu. Wątpliwość odnośnie do tej kwestii nie powstaje, jeżeli w spółce nie powołano rady nadzorczej. W takiej sytuacji oczywistym jest, iż spółkę reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Jeżeli natomiast powołano radę nadzorczą, może zrodzić się pytanie, czy dopuszczalne jest powołanie pełnomocnika do reprezentowania spółki przy zawieraniu umowy z członkiem zarządu. Na to pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. Analizowany przepis nie daje żadnych podstaw dla przyjęcia, że powołanie pełnomocnika dopuszczalne jest jedynie wówczas, gdy w spółce brak rady nadzorczej. Przepis art. 210 § 1 k.s.h. nie pozwala przyznać pierwszeństwa ani radzie nadzorczej, ani pełnomocnikowi. Można co najwyżej rozważyć jednoznaczne rozstrzygnięcie przedmiotowej kwestii w umowie spółki. Powyższe stanowisko wpisuje się w aktualny nurt orzecznictwa Sądu Najwyższego. Przykładowo w wyroku z dnia 4 sierpnia 2009 roku Sąd Najwyższy stwierdził, że rozstrzygnięcie, który ze wskazanych w art. 210 § 1 k.s.h. podmiotów reprezentuje spółkę wobec członków zarządu może być dokonane w wewnętrznych aktach spółki (w umowie spółki z o.o., w uchwale zgromadzenia wspólników). W razie braku takiej regulacji spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (w której została powołana rada nadzorcza) wobec członków jej zarządu może być – co do zasady – reprezentowana zarówno przez radę nadzorczą, jak i przez pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników (I PK 42/09)

Zakres zastosowania przepisu art. 210 § 1 k.s.h.

Aktualnie nie ma wątpliwości co do tego, że przepis art. 210 § 1 k.s.h. dotyczy wszystkich umów zawieranych przez spółkę z członkami zarządu. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 roku (wydane na kanwie Kodeksu handlowego – przepis art. 203 k.h. zawierał podobne uregulowanie), w którym zaproponowano ograniczenie stosowania tegoż przepisu jedynie do umów zawieranych przez spółkę z członkami zarządu, związanych ze sprawowaną funkcją zarządu, zostało poddane trafnej krytyce.

Skutki naruszenia przepisu art. 210 § 1 k.s.h.

Naruszenie przepisu art. 210 § 1 k.s.h. przy zawieraniu umowy skutkuje jej bezwzględną nieważnością na podstawie przepisu art. 58 § 1 k.c. Umowa zawarta z naruszeniem tego przepisu jest nieważna od samego początku (ex tunc), co oznacza, że nie wywołuje żadnych skutków prawnych i traktuje się ją tak, jakby do jej zawarcia nigdy nie doszło. Nieważność bezwzględna istnieje z mocy samego prawa (ex lege). Umowy takiej nie można konwalidować poprzez następcze powołanie przez zgromadzenie wspólników pełnomocnika do jej zawarcia.

Podsumowanie

Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie wyłączają możliwości zawierania umów przez członków zarządu ze spółką. Przewidują jednak szczególny sposób reprezentacji spółki, którego naruszenie pociąga za sobą najdalej idące skutki – bezwzględną nieważność czynności prawnej, nie podlegającą konwalidacji. Już sama świadomość tych skutków winna stanowić wystarczający czynnik motywujący strony umowy do przestrzegania przepisu art. 210 § 1 k.s.h.

Bibliografia:

Kodeks spółek handlowych. Komentarz do artykułów 1-633; prof. dr hab. Stanisław Sołtysiński, prof. dr hab. Andrzej Szajkowski, prof. dr hab. Andrzej Szumański, prof. dr hab. Janusz Szwaja; C.H. Beck 2005.

  1. T. Szczurowski, Rada nadzorcza jako organ reprezentujący spółkę kapitałową. MoP 2006, nr 7.
  2. M. Kaim, Reprezentacja spółki kapitałowej w umowach z członkami zarządu – wybrane zagadnienia, MoP 2002, nr 10.

Polecane

Najnowsze