Umowa poręczenia jest zawierana między wierzycielem, a poręczycielem bez udziału dłużnika, a niekiedy również bez jego wiedzy, gdyż przepisy prawne nie przewidują takiej konieczności. Poręczyciel może poręczyć za każdy dług, będzie to więc zobowiązanie wynikające z umowy, ale również to powstałe w wyniku czynów niedozwolonych lub czynności jednostronnych. Można udzielić poręki zarówno za dług pieniężny jak i niepieniężny, w tym drugim przypadku z oczywistych względów odpowiedzialność poręczyciela przyjmie charakter pieniężny i jak wskazuje doktryna ma ona charakter zabezpieczenia odszkodowania z tytułu odpowiedzialności kontraktowej. W przypadku poręczeń udzielanych przez banki dług musi mieć charakter pieniężny.
Z reguły zawarcie umowy poręczenia jest nieodpłatne, strony mogą jednak postanowić inaczej. Odpłatność może wynikać z umowy poręczenia, która zobowiązuje wierzyciela ze stosunku podstawowego do zapłaty określonej kwoty (jednorazowo lub okresowo) na rzecz poręczyciela. Zdarzyć się jednak może, że to dłużnik płaci poręczycielowi, wszak w wielu przypadkach jedynie dzięki poręczycielowi wierzyciel godzi się na podjęcie ryzyka i zawarcie stosownej umowy. W takim przypadku osoba, która jest poręczycielem musi zawrzeć osobną umowę nienazwaną z dłużnikiem, w której ten drugi zobowiąże się do wynagrodzenia osoby dającej za niego porękę. Jest to konieczne gdyż umowa zabezpieczająca wierzytelność zawierana jest bez udziału dłużnika. Analogicznie może być zawarta umowa o odpłatność poręczenia również z osobą trzecią jednak takie przypadki należą do rzadkości. Należy jednak zaznaczyć, że takie zdarzenie prawne, jako stosunek wewnętrzny, nie ma wpływu na umowę poręczenia.
Umowa poręczenia może być zawarta po obu stronach przez kilka podmiotów. Można również poręczyć za dług innego poręczyciela.
Jak wynika z art. 876 § 2 k.c. oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. Przepis ten nie dotyczy jednak wierzyciela ze stosunku podstawowego, którego oświadczenie woli może być złożone w dowolnej formie, zgodnie z art. 60 k.c. nawet w sposób dorozumiany. Oba oświadczenia woli mogą być złożone osobno, np. poręczyciel przekazuje pismo, zaś wierzyciel je przyjmuje co często jest wystarczające dla uznania, że złożył on oświadczenie woli (jest to zachowanie, które w sposób dostateczny ujawnia wolę danej osoby).
Poręczenie jest stosunkiem zobowiązaniowym, do którego ma zastosowanie zasada swobody umów. Tak więc w dużej mierze od stron zależy jego treść. Poza wskazanym przeze mnie postanowieniem o odpłatności, które może zawierać taka umowa, bardzo często poręczyciel z wierzycielem uzgadniają do jakiej wysokości długu głównego poręczyciel zobowiązuje się wykonać zobowiązanie. Tak więc gdy dług wynosi 3000 zł., poręczyciel może dać porękę jedynie co do części tej kwoty. Nic nie stoi na przeszkodzie żeby taka umowa zawierała także warunek zarówno rozwiązujący jak i zawieszający oraz termin, do którego wiąże ona strony jak i taki, z którym związane jest powstanie określonych skutków prawnych. Ustawodawca wskazuje również w art. 878 k.c., że istnieje możliwość poręczenia za dług przyszły. „§ 1. Można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej.
§ 2. Bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym czasie.” Doktryna wskazuje, że dług przyszły to taki, który nie istnieje w momencie zawierania umowy poręczenia, taki którego powstanie jest zależne od warunku lub terminu. Jak wyraźnie wskazuje przepis możliwość takiego poręczenia jest ograniczona. Pierwsze ograniczenie formułuje § 1. Stanowi on, że „Można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej.”.Wysokość poręczenia powinna być określone w pieniądzu. Przepis ten stanowi wyjątek od reguły i jego zignorowanie przez strony powoduje nieważność umowy. Drugie ograniczenie formułuje § kolejny. Został on ustanowiony wyraźnie na korzyść poręczyciela, który może oświadczyć wierzycielowi o odwołaniu poręczenia w każdym czasie, aż do powstania długu.
Bibliografia:
Kodeks Cywilnym, Tom 2, Komentarz do art. 450-1088- Pietrzykowski Krzysztof (red.), wyd. C.H. Beck
Kodeks Cywilny Komentarz- Edward Gniewek (red.) wyd. C.H.Beck
Zobowiązania- część szczegółowa- Zbigniew Radwański, Janina Panowicz- Lipska, wyd C.H. Beck
