Na czym polega umowa dożywocia?

Na czym polega umowa dożywocia?

Istota umowy
Umowa dożywocia polega na tym, że
– jedna ze stron zobowiązuje się przenieść własność nieruchomości,
– nabywca zaś zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie.
Nabywca powinien (w braku odmiennych postanowień umownych):
– przyjąć zbywcę jako domownika,
– dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła, opału,
– zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie,
– sprawić mu własnych kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom.
W umowie można także zastrzec, że nabywca zobowiązuje się obciążyć nieruchomość na rzecz zbywcy użytkowaniem (którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości), służebnością mieszkania (lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub rzeczach oznaczonych co do gatunku.
Od strony podmiotowej zbywcą może być tylko osoba fizyczna, nabywcą zaś może być każdy podmiot. Zbywca nazywany jest dożywotnikiem.
Szczególny rodzaj ochrony zbywcy
Art. 910 kodeksu cywilnego kreuje szczególną ochronę zbywcy nieruchomości. Przeniesienie własności nieruchomości następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. Do obciążenia takiego stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych. Prawo dożywocia może być także ujawnione w księdze wieczystej.
Jeśli nieruchomość taka zostanie zbyta, nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia objęte prawem dożywocia (chyba, że stały się wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością).
Szczególny charakter umowy a możliwość jej zmiany i rozwiązania
Ze względu na fakt, że stosunek między stronami ma wyjątkowy charakter przewidziano możliwość zmiany. Jeżeli wytworzą się miedzy podmiotami umowy takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej styczności, jedna z nich może żądać zmiany wszystkich (lub niektórych) uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. O takiej zmianie na rentę orzeka sąd.
W wyjątkowych wypadkach sąd może rozwiązać umowę o dożywocie (na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika), jeśli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości. Orzeczenie takie powoduje, że własność nieruchomości wraca do dożywotnika.
Dodatkowo przewidziano możliwość zmiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę w sytuacji, gdy zobowiązany z tytułu umowy zbył otrzymaną nieruchomość.
Bezskuteczność względna – art. 916 kodeksu cywilnego
Art. 916 kodeksu cywilnego wprowadza szczególną konstrukcję bezskuteczności względnej. I tak istnieje możliwość żądania uznania umowy dożywocia za bezskuteczną. Przesłankami są tu:
– od strony podmiotowej – może tego żądać osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny (a może on wynikać np. z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
– osoba taka może żądać uznania bezskuteczności w stosunku do niej samej,
– od strony przedmiotowej koniecznym jest, żeby wskutek umowy dożywocia dożywotnik stał się niewypłacalny
– uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz bez względu na czas zawarcia umowy.
– istnieje także przesłanka czasowa – uznania umowy o dożywocie ze bezskuteczną nie można żądać po upływie 5 lat od daty tej umowy.
Jest to więc przepis ustanawiający ochronę dla osób wobec których dożywotnik miał ustawowy obowiązek alimentacyjny.

Polecane

Najnowsze