Artykuł niniejszy nie będzie zwykłym wyjaśnieniem instytucji doręczenia w postępowaniu administracyjnym. Nie będzie on także formą skróconego wykładu na temat form oraz rodzajów doręczenia. Jego celem zaś będzie pokazanie, że od doręczeń, a co za tym idzie od ich skutków prawnych nie da się uciec, gdyż ustawodawca poprzez poszczególne regulacje zawarte w Rozdziale 8, Działu I Kodeksu postępowania administracyjnego przewidział szereg rozwiązań, które pozwalają doręczać pisma „nie adresatowi” (doręczenie zastępcze) lub faktycznie ich nie doręczać, wywołując przy tym zamierzone konsekwencje prawne (fikcje doręczeń).
Zmiana adresu
Zgodnie z art. 41 § 1 k.p.a. strony postępowania oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy (wyraźne wyłączenie spod obowiązku innych uczestników postępowania) mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swojego adresu. Przepis ten nie będąc obwarowany żadną bezpośrednią sankcją, nabiera odpowiedniego znaczenia dopiero w związku z § 2, który wprowadza prawną fikcję doręczenia. Fikcja w swoim brzmieniu uskutecznia bowiem doręczenie przeprowadzone pod zdezaktualizowany adres w przypadku, gdy strona zaniedbała opisany obowiązek. Oznacza to, że doręczenie pisma pod dawny adres jest traktowane tak jak doręczenie pod adres właściwy, co oznacza, że wywołuje takie same skutki procesowe.
Nieobecność adresata doręczenia
W art. 43 k.p.a. ustawodawca uregulował szczególną formę doręczenia, nazywaną doręczeniem zastępczym, sprowadzającą się w istocie do oddania pisma osobie (ze skutkiem doręczenia), która przyjmie na siebie zobowiązanie do doręczenia go właściwemu adresatowi. Możliwość skorzystania z tej formy doręczenia obwarowane jest szeregiem przesłanek, które muszą zostać spełnione łącznie. Po pierwsze adresat pisma w chwili doręczenia musi być nieobecny, gdzie nieobecność nie może dotyczyć zmiany adresu (wtedy zastosowanie ma art. 41 k.p.a.). Po drugie musi istnieć pełnoletnia osoba uprawniona do przyjęcia pisma za adresata (pełnoletniość jest tu oceniana poprzez pryzmat art. 10 k.c.). Krąg osób uprawnionych obejmuje domownika (doktryna wydaje się przychylać do stanowiska iż domownikami są jedynie krewni i powinowaci adresata), sąsiada lub dozorcę domu. Po trzecie osoby te muszą zobowiązać się do oddania pisma osobiście adresatowi. Po czwarte, gdy pismo przyjął sąsiad lub dozorca domu, fakt ten powinien być w odpowiedni sposób ujęty w zawiadomieniu skierowanym do właściwego adresata.
Niepodjęcie pisma z urzędu pocztowego lub z urzędu gminy
Artykuł 44 k.p.a. stwarza kolejną fikcję prawną doręczenia. Zgodnie z jego brzmieniem pismo, które jest skierowane do osoby fizycznej, w przypadku gdy niemożliwe jest doręczenie właściwe (art. 42 k.p.a.), może zostać złożone w urzędzie gminy lub w urzędzie pracy na okres 14 dni. Po upłynięciu tego okresu doręczenie uważa się za dokonane. W powyższym przypadku adresat jest dwukrotnie powiadamiany o tym fakcie informacją zostawianą w skrzynce oddawczej (a gdy to niemożliwe w na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata).
Obwieszczenie
Fikcja prawna doręczenia jest także związana ze szczególnym rodzajem powiadomienia stron o decyzjach i innych czynnościach organów administracji, jakim jest publiczne ogłoszenie treści pisma, które może nastąpić poprzez obwieszczenie lub inny zwyczajowo przyjęty sposób. Może mieć ono miejsce w przypadku gdy przepis szczególny o tym stanowi. W takim przypadku doręczenie uważa się za dokonane po upływie 14 dni od dnia publicznego ogłoszenia.
Bibliografia:
- Adamiak A., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009.
- Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2009.
