Praktyki ograniczające konkurencję i sposoby ich zwalczania 

Praktyki ograniczające konkurencję i sposoby ich zwalczania 

Zarówno w prawie polskim oraz europejskim przyjęto dychotomiczny podział praktyk ograniczających konkurencję:

    • praktyki kolektywne – porozumienia ograniczające konkurencję
    • praktyki indywidualne – nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym).

W UOKIK oraz w TWE określono przykładowe praktyki ograniczające konkurencję, które są doprecyzowane przez orzecznictwo.

I. Zakaz porozumień ograniczających konkurencję

polega na zakazie kolektywnych działań przedsiębiorców, mających oparcie w zgodnej woli wspólnego oddziaływania na rynek w ustalony sposób, gdy prowadzą lub mogą prowadzić do negatywnego oddziaływania w sferze gospodarczej. Zakaz ten odnosi się do

– formalnych umów przedsiębiorców,

– uzgodnionych praktyk,

 – decyzji związku przedsiębiorców.

Zakaz porozumień ograniczających konkurencję ma charakter względny. Można bowiem wyłączyć zakaz wobec praktyki, gdy praktyka powoduje zniekształcenie konkurencji, przy równoczesnym (równoważnym wobec zniekształconej konkurencji) korzyściach ekonomicznych oraz społecznych. Niemniej jednak porozumienia wyłączone spod zakazu porozumień mogą być:

  1. jedynie na podstawie indywidualnej decyzji KE lub prezesa UOKIK (taka jest zasada)
  2. niektóre kategorie porozumień – mogą zostać zalegalizowane na podstawie wyłączeni grupowych na podstawie :
  3. – rozporządzenia KE
  4. – rozporządzenia wykonawczego RM  
  5. Praktyki mogą mieć charakter:
  6. – indywidualny
  7. – grupowy. w zależności od ilości przedsiębiorców.

Zakaz porozumień ograniczających konkurencje zwany jest także zakazem karteli. Naruszenie powyższego zakazu skutkuje nieważnością z mocy prawa danego porozumienia w całości lub części, chyba że wystąpią przesłanki zawarte w art. 7 lub 8 UOKIK.

Tym samym, zakaz porozumień ma charakter względny. Ustawodawca w art. 6 zawarł II części:

 -klauzulę generalną wprowadzającą zakaz

– oraz przykładowy katalog porozumień.

W UOKIK zawarto definicję legalną porozumienia .Natomiast poszumieniem ograniczającym konkurencję jest porozumienie, którego celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub w inny sposób naruszenie konkurencji na rynku właściwym. Status porozumienia może mieć także klauzula zawarta w umowie.

Koniecznym warunkiem określenia danych działań przedsiębiorców za porozumienie jest dobrowolności u wszystkich uczestników.

UOKIK  wskazuje na trzy sposoby negatywnego wpływu na konkurencję:

  1. wyeliminowanie konkurencji na rynku właściwym. Występuje w przypadku gdy rywalizujący ze sobą przedsiębiorcy rezygnują z dalszego ekonomicznego współzawodnictwa. Powyższe występuje gdy koordynacja zachowań antykonkurencyjnych dotyczy  wszystkich przedsiębiorców takiej ich części, że pozostali nie mają wpływu na istnienie konkurencji.
  2. ograniczenie konkurencji na rynku właściwym. Występuje gdy porozumienie dotyczy jedynie części przedsiębiorców na danym rynku. W przeciwieństwie do pierwszego rodzaju przedsiębiorcy zachowują pewną swobodę decyzyjną.
  3. naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. Stanowi najbardziej pojemne sformułowanie. Porozumienie takie  stanowi zmiana w sposób sztuczny konkurencji, w sposób kolidujący z chronionym prawnie systemem ochrony konkurencji przewidzianym przez prawodawcę.

Do określenie czy doszło do naruszenia zakazu porozumienia należy w pierwszym rzędzie wyznaczyć rynek właściwy.

Zakaz obejmuje porozumienia:

-skutkujące ograniczeniem konkurencji

      – mające na celu ograniczenie konkurencji

Nie jest ważna forma porozumienia. Organ antymonopolowy bada bowiem czy cel lib skutek zostały osiągnięte. Porozumienia ograniczające konkurencję są z mocy prawa nieważne z wyłączeniem porozumień określonych w art. 7 i 8 UOKIK . Ewentualna decyzja lub wyrok ma zatem wyłącznie charakter deklaratoryjny. Sankcja ex tunc, czyli od momentu zawarcia porozumienia. Należy zauważyć, że cywilnoprawna sankcja skutkuje brakiem możliwości dochodzenia wykonania porozumienia lub np. kary umownej. Natomiast skutkiem administracyjnoprawnym jest uznanie przez prezesa UOKIK dane porozumienie za ograniczające konkurencję i skierowanie do stron danego porozumienia nakazu zaniechania jego stosowania. Ponadto zawarcie porozumienia może skutkować nałożeniem na jego strony kar pieniężnych

II. Zakaz nadużywania pozycji dominującej

Zakaz nadużywania pozycji dominującej – art. 82 TWE i art. 9 UOKIK dotyczy zachowań antykonkurencyjnych indywidualnych uczestników obrotu rynkowego mających pozycję dominującą. Tym samy, dotyczy to podmiotów, których pozycja na rynku pozwala na wpływanie na naruszenie mechanizmów konkurencyjnych, w postaci swobodnego podejmowania decyzji rynkowych bez oceny ryzyka zachowań rywali, kontrahentów i konsumentów. Zakaz nadużywania ma służyć zapobiegnięciu wpływania na strukturę rynku i zapobiegnięcia powstania konkurencji. W zakresie podmiotowym przepisu tego można zawrzeć także związki przedsiębiorców, ponieważ związki przedsiębiorców można rozumieć w ramach uokik jako przedsiębiorców.

Można wyróżnić dwa rodzaje praktyk polegających na nadużywaniu pozycji dominującej:

  1. praktyki antykonkurencyjne – polegające na oddziaływaniu dominanta na strukturę rynku poprzez dyskryminowanie niektórych jego uczestników. (dotyczy to np. rabatów lojalnościowych ograniczających możliwość konkurencji przy pozyskaniu nowych kontrahentów).
  2. praktyki eksploatacyjne – polegają na pozyskiwaniu od kontrahentów i konsumentów świadczeń będących w dysproporcji ze świadczeniami, jakie mogliby uzyskać w przypadku gdyby mechanizm konkurencji nie był naruszony. ( przykładem są praktyki cenowe, zakazane jest także narzucanie uciążliwych warunków umów przynoszących przedsiębiorcy nieuzasadnione korzyści).

Warunkiem koniecznym zajścia nadużywania pozycji dominującej jest posiadanie przez danego przedsiębiorcę takiej pozycji. Ponadto wymagane jest wyznaczenie rynku właściwego. Dopiero wyznaczenie rynku właściwego pozawala na stwierdzenie czy dany przedsiębiorca posiada pozycję dominującą na nim, która to pozycja pozwala na ograniczenie konkurencji oraz eksploatację pozycji rynkowej kosztem innych uczestników obrotu. Zatem dopiero w przypadku stwierdzenia posiadania przez danego uczestnika pozycji dominującej umożliwia na badanie faktu jej nadużywania, inaczej badanie takiego faktu jest bezprzedmiotowe.

Pozycja dominująca nie jest przez ustawodawcę zakazana, o czym świadczy:

-regulacje określające uzyskanie przez przedsiębiorcę pozycji dominującej w drodze koncentracji.

-uzyskanie pozycji dominującej może być także następstwem innych zdarzeń niż koncentracji przedsiębiorców.

Nie ma zawartej legalnej definicji nadużywania pozycji dominującej. Wskazany jest jedynie przykładowy katalog zachowań przedsiębiorców posiadających cechę nadużywania pozycji dominującej.

Równocześnie, podobnie jak w przepadku art. 82 TWE została ustanowiona klauzula generalna, zakazująca nadużywania pozycji dominującej na rynku właściwym. Tym samym, katalog określony przez ustawodawcę jest otwarty.

Nadużywanie pozycji dominującej może mieć miejsce w postaci:

  1. nadużywania pozycji przez jednego przedsiębiorcę
  2. nadużywanie pozycji przez kilku przedsiębiorców – w przypadku kolektywnej (grupowej) pozycji dominującej, stanowiąca praktykę podejmowaną przez wiele podmiotów.

Przestrzeganie art. 9 uokik stanowi ograniczenie swobody działalności gospodarczej, zagwarantowanej w art. 20 konst. Niemniej jednak wolność ta może być ograniczona gdy wymaga tego ważny interes publiczny (art. 22 konst).

Niemniej jednak na zachowania danego przedsiębiorcy – dominanta mogą mieć zastosowanie zarówno przepisy prawa krajowego oraz prawa wspólnotowego, co związane jest z istnieniem otwartego rynku pomiędzy państwami członkowskim, co skutkuje oddziaływaniem praktyk podmiotu w jedynym państwie na stosunki handlowe i konkurencję w innym państwie członkowskim. Tym samym, praktyka stanowiąc zachowanie jedynie wewnątrzkrajowe może podlegać regulacjom prawa wspólnotowego.

Skutki nadużywania pozycji dominującej.

W przypadku nadużywania pozycji dominującej mają miejsce skutki cywilnoprawne oraz administracyjne. Do skutków cywilnoprawnych – czynność prawna będąca przejawem pozycji dominującej jest w całości lub w części nieważna z mocy prawa, ze skutkiem wstecznym. W związku z tym że mówi się o nieważności czynności prawnych bezprzedmiotowe będzie mówienie o nieważności czynności faktycznych, znajdujących się poza obrębem skutków cywilnoprawnych. Natomiast do skutków administracyjnoprawnych należy zaliczyć zarówno przypadku nadużywania pozycji dominującej poprzez czynności prawne, jak również czynności faktyczne. Przejawia się on w postaci skierowania do dominanta nakazu zaprzestania stosowania praktyk, stanowiących przejaw nadużywania jego pozycji dominującej. Stosowanie tej praktyki może także skutkować wymierzeniem przedsiębiorcy kary pieniężnej , nawet jeśli naruszenie zakazu nadużywania pozycji nastąpiło nieumyślnie wyróżnia dodatkowe zakazy praktyk w porównaniu z UOKIK. Jednakże naruszenie zakazów w tych praktykach może mieć miejsce jedynie w przypadku negatywnego wpływu praktyk na handle między państwami członkowskimi.

Polecane

Najnowsze