Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej
Zgodnie z przepisem art. 156 § 1 k.p.a. organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej zostały przez ustawodawcę wyliczone enumeratywnie, jednakże mając na względzie przepis art. 156 § 1 pkt 7 k.p.a. należy stwierdzić, iż katalog ten nie ma charakteru zamkniętego.
W przypadku, gdy organ ustali, że decyzja dotknięta jest jedną z w/w wad, obowiązany jest wydać decyzję stwierdzającą nieważność wadliwej decyzji, chyba że zachodzi sytuacja unormowana w przepisie art. 156 § 2 k.p.a. (Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne). Należy jednak podkreślić, iż przez wzgląd na zasadę trwałości decyzji ostatecznych, wykładnia tych przesłanek winna mieć charakter restryktywny.
Właściwość organu
Z przepisu art. 157 § 1 k.p.a. wynika, iż co do zasady organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia. Jeżeli jednak decyzja została wydana przez ministra albo samorządowe kolegium odwoławcze, właściwym jest ten organ, który wydał decyzję.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu (art. 156 § 2 k.p.a.). Organ wszczyna postępowanie z urzędu, gdy sam poweźmie wiadomość o istnieniu przesłanki pociągającej za sobą nieważność decyzji administracyjnej (np. w wyniku samokontroli, na skutek skargi osoby trzeciej itp.). Rozstrzygnięcie w sprawie nieważności decyzji zapada w formie decyzji administracyjnej. Decyzja, która została wydana w postępowaniu o stwierdzenie nieważności jest decyzją w nowej sprawie i służy od niej odwołanie na zasadach ogólnych.
Jeżeli w toku postępowania administracyjnego organ ustali, iż zaktualizowały się okoliczności, o których mowa w przepisie art. 156 § 2 k.p.a., organ nieważności decyzji nie stwierdza. W takim wypadku ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.
Wstrzymanie wykonania decyzji
Jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że decyzja administracyjna jest dotknięta jedną z wad wyszczególnionych w przepisie art. 156 § 1 k.p.a., organ administracji publicznej właściwy w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji obowiązany jest wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji. Określenie „prawdopodobieństwa”, o jakim mówi przepis art. 159 § 1 k.p.a., powinno polegać na wskazaniu tego z punktów w art. 156 § 1 K.p.a., który w ocenie organu ma w sprawie zastosowanie, z jednoczesnym przytoczeniem okoliczności, które wskazują na tę konkretną wadę (vide wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 lipca 2004 r., sygn. akt IV SA 2634/03). Na postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji stronie przysługuje zażalenie.
Bibliografia:
1) Jaśkowska M., Wróbel A., Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX/el. 2012
2) Łaszczyca G., Martysz C., Matan A., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Tom II. Komentarz do art. 104-269. Wydanie III.
