Rodzaje tytułów egzekucyjnych.
Na początku warto wskazać, na wszystkie rodzaje tytułów egzekucyjnych które przewiduje ustawodawca, są to:
1. orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
2. orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu,
3. wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed takim sądem;
4. ugoda przed mediatorem
5. inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
6. akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub uiszczenia innych rzeczy zamiennych, ilościowo w akcie oznaczonych, albo też obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy termin zapłaty, uiszczenia lub wydania jest w akcie wskazany.
7. akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji na podstawie tego aktu o całość lub część roszczenia, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności.
8. akt notarialny, w którym właściciel nieruchomości albo wierzyciel wierzytelności obciążonych hipoteką, niebędący dłużnikiem osobistym, poddał się egzekucji z obciążonej nieruchomości albo wierzytelności, w celu zaspokojenia wierzyciela hipotecznego, jeżeli wysokość wierzytelności podlegającej zaspokojeniu jest w akcie określona wprost albo oznaczona za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, i gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia egzekucji o część lub całość roszczenia, jak również wskazany jest termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności.
Prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu orzeczenia sądowe.
Na samym początku wyjaśnienia wymaga pojęcie orzeczenia sądowego. Są to wszystkie rozstrzygnięcia sądu o charakterze merytorycznym, m.in. wyroku, postanowienia w postępowaniu nieprocesowym, oraz nakazy zapłaty w postępowaniu upominawczym i nakazowym. Warto również nadmienić, że nie wszystkie orzeczenia sądu nadają się do egzekucji, są to m.in. wyrok wstępny czy wyrok w sprawie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego albo prawa. Do tego należy dodać również wyroku wydane w postępowaniu karnym jeżeli tylko dotyczą, powództwa cywilnego lub roszczeń cywilnych a także grzywny, nawiązki lub kosztów sądowych które obciążają oskarżonego. Takie orzeczenie sądowe aby nadawało się do wykonania w drodze egzekucji musi spełniać określone wymogi formalne. Po pierwsze przedmiot rozstrzygnięcia powinien być sformułowany w sposób jasny, niebudzący żadnych wątpliwości. Ponadto w sprawach dot. naruszonego lub utraconego posiadania sąd w orzeczeniu powinien wskazać w jaki sposób utracone posiadanie należy przywrócić. Art. 777 § 1 pkt. 1 wskazuje cechę prawomocności orzeczenia sądowego. Wyrok może być prawomocny w znaczeniu formalnych jak i materialnym. Prawomocność formalna oznacza, że od danego orzeczenia sądu nie przysługuje żaden środek odwoławczy ani inny środek zaskarżenia. Zaś prawomocność materialna wiąże się ze skutkami prawnymi rozstrzygnięcia sądowego. Chodzi tu przede wszystkim o oddziaływanie orzeczenia na stosunek prawny w który uwikłane są strony postępowania. Drugą cechą wskazaną w art. 777 § 1 pkt. 1 jest „natychmiastowe wykonanie”, odnosi się to do rygoru natychmiastowej wykonalności orzeczenia. Sąd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu jeżeli np. zasadza alimenty, zasądza roszczenie uznane przez pozwanego, wydaje wyrok zaoczny uwzględniający powództwo, zasądza należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy. Sąd nie nadaje wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności jedynie z urzędu, może go nadać również na wniosek powoda lub innego uprawnionego podmiotu w sytuacji gdy opóźnienie uniemożliwi lub znacznie utrudni wykonanie wyroku lub narazi powoda na szkodę, oczywiście sąd może uzależnić nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności od złożenia przez powoda stosownego zabezpieczenia. Warto również nadmienić, że sąd nie nada wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, nawet jeżeli powód złoży stosowne zabezpieczenie jeżeli w rezultacie tego mogłaby wyniknąć dla pozwanego niepowetowana szkoda.
Ugoda zawarta przed sądem
Artykuł 777 § 1 pkt. 1 k.p.c. odnosi się również do ugody zawartej przed sądem. Może być to ugoda zawarta w postępowaniu rozpoznawczym, w postępowaniu pojednawczym, w postępowaniu karnym dotyczącym powództwa cywilnego, a także postępowaniu karnym z oskarżenia prywatnego. Jeżeli tytułem wykonawczym jest prawomocne orzeczenie sądu, lub ugoda zawarta przed sądem, sąd nie wydaje osobnego postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności, no chyba że dotyczy ona podmiotów niewymienionych w tytule egzekucyjnym jako uprawnione lub zobowiązane. Warto nadmienić, że ugoda podobnie jak inne tytuły egzekucyjne, jeżeli wymienia kilka obowiązków dłużnika, może stać się tytułem wykonawczym jedynie w stosunku do tych obowiązków, które nadają się do egzekucji, nawet w sytuacji gdy nie zostanie określony zakres przedmiotowy klauzuli wykonalności. W tym momencie warto poświęcić chwilę uwagi ugodom pozasądowym. Sąd Najwyższy wydał w tej sprawie bardzo istotny wyrok z dnia 19.11.1970 r., sygn. IIRP 334/70, w którym wskazuje, „że jeżeli sąd I instancji uzna ugodę pozasądową za nieważną, to brak jest podstaw do uwzględnienia kwot uiszczonych powodowi na podstawie tej ugody, gdyż z chwilą uprawomocnienia się wyroku tytuł prawny ugody już nie istnieje i powód może domagać się jedynie renty uzupełniającej w takiej wysokości jaka uwidoczniona jest w sentencji orzeczenia.”
