Istotą zawieszenia postępowania egzekucyjnego jest niedopuszczalność podejmowania w czasie jego trwania jakichkolwiek czynności egzekucyjnych. Wyjątek stanowią czynności zmierzające do podjęcia postępowania egzekucyjnego oraz ustanowienia przez sąd kuratora dla dłużnika niemającego zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego. Postępowanie egzekucyjne może być zawieszone tak po jego wszczęciu, jak również przed wszczęciem egzekucji. Postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu w kilku przypadkach. Przede wszystkim, w toku postępowania mogły pojawić się przeszkody o charakterze przemijającym albo usuwalnym, które uniemożliwiają jego dalsze prawidłowe prowadzenie (np. śmierć strony). Zawieszenie postępowania może nastąpić również ze względów celowościowych (np. na skutek złożenia skargi na czynności komornika) lub z innych powodów (np. na wniosek wierzyciela). Co istotne, czynności egzekucyjne dokonane przed zawieszeniem postępowania pozostają w mocy, o ile nie zostaną one uchylone przez sąd (art. 821 § 2 k.p.c.).
ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA Z MOCY PRAWA
1) zaprzestanie czynności na skutek działania siły wyższej (art. 173 w zw. Z art. 13 § 2 k.p.c.);
2) w przypadku wydzielenia części zajętej nieruchomości i wystawienia jej na licytację – postępowanie co do dalszej części nieruchomości będzie zawieszone aż do licytacji uprzednio wydzielonej części (art. 946 § 3 k.p.c.);
3) ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu w zakresie egzekwowanych należności (art. 140 ust. 1 p.u.n.);
4) ogłoszenie upadłości likwidacyjnej (art. 146 p.u.n.);
5) wszczęcie postępowania naprawczego wobec wierzytelności, które podlegają restrukturyzacji (art. 498 ust. 1 p.u.n.).
ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA Z MOCY POSTANOWIENIA SĄDU
1) na wniosek uczestnika postępowania lub osoby trzeciej, jeżeli złożono skargę na czynności komornika lub zażalenie na postanowienie sądu (art. 821 § 1 k.p.c.);
2) na wniosek lub z urzędu w celu zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych (art. 755 § 1 pkt 3 k.p.c.) lub zabezpieczenia majątku dłużnika w postępowaniu upadłościowym (art. 39 p.u.n.);
3) na wniosek powoda, który wytoczył powództwo przeciwegzekucyjne o umorzenie egzekucji (art. 37 ust. 4 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym);
4) na wniosek dłużnika, jeżeli podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy w postaci orzeczenia sądu zagranicznego państwa członkowskiego UE, ugoda zawarta przed takim sądem lub dokument urzędowy opatrzony zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego.
W zasadzie zawieszenie postępowania egzekucyjnego mocą postanowienia sądu ma charakter fakultatywny, jednak przepisy przewidują pewien wyjątek. Jeżeli dłużnik, przeciwko któremu toczy się egzekucja na podstawie tytułu wykonawczego opisanego w powyższym punkcie, przedstawi zaświadczenie o utracie lub ograniczeniu wykonalności, z którego wynika, że wykonanie tytułu zostało czasowo zawieszone lub uzależnione od złożenia przez wierzyciela zabezpieczenia, sąd na wniosek dłużnika obligatoryjnie zawiesi takie postępowanie.
Postępowanie egzekucyjne może być również zawieszone przez sędziego–komisarza. Na wniosek upadłego albo zarządcy może on zawiesić postępowanie egzekucyjne co do wierzytelności nieobjętych z mocy prawa układem, jeżeli egzekucję skierowano do rzeczy niezbędnej do prowadzenia przedsiębiorstwa (art. 141 p.u.n.). Nie dotyczy to jednak egzekucji świadczeń alimentacyjnych oraz rent z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub utratę żywiciela albo rozstrój zdrowia, a także w przypadku zmiany uprawnień z tytułu prawa dożywocia na dożywotnią rentę.
