Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który oznacza spadkobierców wraz z ich udziałami w spadku. Wskazane są też te osoby, na które zapisy windykacyjne, uczynił spadkodawca.
Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia
Oznacza to więc, że osobami zainteresowanymi są osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi oraz osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.
Odrzucenie spadku lub zapisu windykacyjnego oraz uznanie za niegodnego powoduje utratę statusu osoby zainteresowanej.
Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych.
Akt poświadczenia dziedziczenia dokumenty
Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia zawiera kilka etapów. Najpierw należy złożyć odpowiednie dokumenty w kancelarii notarialnej.
Będą nam potrzebne: akt zgonu spadkodawcy, jego ewentualny testament, jego numer PESEL, akty urodzenia spadkobierców, którzy nie wstępowali w związek małżeński oraz akty małżeństwa pozostałych spadkobierców.
Protokół dziedziczenia a akt poświadczenia dziedziczenia
Notariusz najpierw spisze protokół dziedziczenia – jest to dokument, w którym zawarte jest zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu, przywołane są odpowiednie akty stanu cywilnego (np. akty małżeństwa, akty zgonu) oraz zamieszczone są odpowiednie wzmianki (np. pouczenia o odpowiednich przepisach).
Jeżeli od dnia otwarcia spadku nie upłynęło sześć miesięcy, w protokole dziedziczenia należy zamieścić oświadczenia spadkobierców o prostym przyjęciu spadku lub przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone.
W takim przypadku należy zamieścić wzmiankę o dacie, miejscu i treści złożonych przez poszczególnych spadkobierców oświadczeń.
Przepisy te stosuje się także do oświadczeń osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.
Do protokołu dziedziczenia notariusz załącza:
- odpis aktu zgonu spadkodawcy
- odpisy aktów stanu cywilnego osób powołanych do spadku z ustawy
- projekt protokołu dziedziczenia oraz protokoły obejmujące oświadczenia o wyrażeniu zgody na spisanie protokołu dziedziczenia zgodnie z jego projektem, o ile zostały sporządzone lub spisane
- inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie praw do spadku
Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia
Następnie zostanie sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia. Wtedy, gdy nie ma wątpliwości co do spadkobierców i wysokości udziałów.
W takim dokumencie znajdują się m.in. wskazanie spadkobierców, ich tytuły do testamentów, części w jakich dziedziczą, dane spadkodawcy i inne elementy.
Notariusz odmawia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
Także, jeśli w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi.
Lub też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone. A także w sytuacji, gdy w sprawie brak jest jurysdykcji krajowej
Co zawiera akt poświadczenia dziedziczenia?
Akt poświadczenia dziedziczenia powinien zawierać:
- dzień, miesiąc i rok oraz miejsce sporządzenia aktu;
- imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządziła osoba wyznaczona do zastępstwa notariusza lub upoważniona do dokonywania czynności notarialnych – nadto imię i nazwisko tej osoby;
- imię i nazwisko spadkodawcy, imiona jego rodziców oraz jego numer PESEL;
- datę i miejsce zgonu albo znalezienia zwłok spadkodawcy oraz jego miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci;
- wskazanie spadkobierców, którym spadek przypadł – imiona, nazwiska i imiona rodziców oraz datę i miejsce urodzenia osób fizycznych, a w przypadku osób prawnych – nazwę i siedzibę;
- tytuł powołania do spadku i wysokość udziałów w spadku, a w razie dziedziczenia testamentowego – określenie formy testamentu;
- wskazanie spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne podlegające dziedziczeniu z ustawy oraz ich udziały w nim;
- wskazanie osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, oraz przedmiotów tych zapisów, chyba że osoby te nie chcą lub nie mogą być zapisobiercami albo zapisy windykacyjne okazały się bezskuteczne;
- powołanie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu;
- podpis notariusza;
- adnotację o dokonaniu rejestracji
Rejestr aktów poświadczenia dziedziczenia w formie elektronicznej
Notariusz dokonuje wpisu aktu poświadczenia dziedziczenia do rejestru. Jest on prowadzony w formie elektronicznej. Tak zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia wywołuje takie same skutki prawne jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Akt dziedziczenia u notariusza
Sam akt poświadczenia dziedziczenia nie jest aktem notarialnym. Kwalifikuje się go jako „inne czynności notarialne”, aczkolwiek stosuje się tu odpowiednio przepisy ustawy – Prawo o notariacie dotyczące aktów notarialnych.
W formie aktu notarialnego sporządzany jest natomiast protokół dziedziczenia.
Wzruszenie aktu poświadczenia dziedziczenia
Prawo przewiduje także możliwość wzruszenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Dojdzie do tego w sytuacji, gdy po jego zarejestrowaniu okaże się, że co do tego samego spadku istnieje sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
Taka konieczność zajdzie także, gdy sporządzono kilka aktów; sąd uchyli je wszystkie i wyda postanowienie o stwierdzaniu nabycia spadku. Podobnie będzie w wypadku, gdy zmieni się krąg spadkobierców.
Może także zdarzyć się, że w przypadku, gdy uznano osobę za zmarłą lub stwierdzono jej zgon, następnie uchylono wymienione postanowienia, sąd musi uchylić sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia po tej osobie (dzieje się tak także w wypadku, gdy wydano postanowienie sądowe w tym przedmiocie).
Notariusz czy sąd?
Postępowanie przed notariuszem ma swoje nieocenione zalety. Jest to na pewno droga o wiele krótsza. Wystarczy jedynie złożenie odpowiednich dokumentów, sam notariusz przygotowuje protokół dziedziczenia i akt poświadczenia dziedziczenia. Sprawę załatwimy więc w ciągu jednego dnia.
Gdy zdecydujemy się na postępowanie w sądzie, należy złożyć odpowiedni wniosek. Postępowanie może jednak trwać znacznie dłużej. Istnieje niebezpieczeństwo, że rozprawa zostanie wyznaczona na odległy termin.
Przy notarialnym poświadczeniu dziedziczenia muszą być obecni wszyscy ewentualni spadkobiercy, co także może stanowić pewną niedogodność.
W sądzie nie muszą się stawiać wszyscy, pod warunkiem, że upłynął już termin 6 miesięcy do złożenia oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Kto powinien skorzystać z notarialnego poświadczenia dziedziczenia?
Notarialne poświadczenie dziedziczenia jest korzystne przede wszystkim dla osób, dla których czynnik czasu jest elementem decydującym.
Gdy sprawa jest niecierpiąca zwłoki, sprawę załatwimy u notariusza w ciągu jednego dnia, podczas gdy postępowanie sądowe może trwać kilka miesięcy.
Nie zapominajmy, że czas jest tu także ważny ze względu na fakt, że sprawy spadkowe mogą być trudne dla całej rodziny ze względów natury emocjonalnej.
