Wyrok jako merytoryczne rozstrzygnięcie w postępowaniu cywilnym

Wyrok jako merytoryczne rozstrzygnięcie w postępowaniu cywilnym

Wyrok – podstawowe zagadnienia

Istota wyroku jest zagadnieniem doktrynalnym. Jedni widzą w nim wypowiedź rozstrzygającą zawierającą oświadczenie wiedzy i woli, inni natomiast rozstrzygnięcie sądu regulujące stosunek prawny zachodzący w konkretnym wypadku między stronami. Niewątpliwym jest, że wyrok musi oparty na podstawie faktycznej i prawnej.

Podziały

W doktrynie wyróżnia się rozmaite podziały wyroków według różnych kryteriów.

Pierwszym z kryteriów będą skutki prawne, jakie powodują wyroki. Według tego wyroki dzieli się na:

a)    konstytutywne – wyrok kształtuje tu stosunek prawny, np. wyrok orzekający rozwód,

b)    deklaratywne – wyrok potwierdza istnienie stanu prawnego, np. przy sprawach o zasiedzenie.

Drugim kryterium podziału jest stosunek do żądania pozwu, wyróżnia się tu wyroki:

a)    uwzględniające – wyrok jest zgodny z żądaniem pozwu w całości lub w części,

b)    oddalające – w przypadku, gdy żądnie jest nieuzasadnione lub gdy taki wyrok musi zapaść ze względu na przesłanki procesowe.

Kolejnym kryterium podziału może być charakter roszczenia procesowego. I tak będą to wyroki:

a)    ustalające – gdy powód wnosi o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego,

b)    kształtujące – gdy wniesiono powództwo o powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego lub prawa,

c)    zasądzające – gdy sąd uwzględnia powództwo o świadczenie.

Innym kryterium jest zakres rozstrzygnięcia, ze względu na nie rozróżnia się wyroki:

a)    całościowe – wyrok rozstrzyga o całości powództwa,

b)    częściowe – rozstrzygnięcie dotyczy tylko części żądania lub niektórych żądań zawartych w pozwie,

c)    wstępne – roszczenie powoda jest usprawiedliwione i o nim rozstrzyga sąd, ale wysokość żądania jeszcze nie może zostać określona,

d)    końcowe – w nim sąd rozstrzyga o wysokości żądania (gdy wcześniej wydano wyrok wstępny) lub o pozostałych żądaniach powoda (gdy wcześniej wydano wyrok częściowy),

e)    łączne – gdy sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia,

f)     uzupełniające – wydany, gdy sąd nie orzekł o całości żądania lub nie zamieścił dodatkowego orzeczenia, a był do tego zobligowany, jest tu jednak niezbędny wniosek strony.

Bardzo ważne jest także kryterium zachowania się pozwanego, mogą bowiem zostać wydane wyroki:

a)    kontradyktoryjne – gdy pozwany podejmuje obronę, zachowuje się aktywnie w procesie,

b)    z uznania – gdy pozwany uznaje powództwo,

c)    zaoczny – gdy pozwany nie stawi się na rozprawę lub nie bierze udziału w rozprawie, nie złoży wniosku o przeprowadzenie rozprawy pod jego nieobecność i nie złoży żadnych wyjaśnień.

Wydanie wyroku

Sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy, choć istnieją tu pewne wyjątki. Wyrok może być wydany jedynie przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku. Wydanie wyroku poprzedza narada sędziów, która jest niejawna. Podczas narady sędziowie dyskutują oraz podejmują głosowanie. Następnie spisywana jest sentencja. Podpisy składają wszyscy sędziowie ze składu orzekającego. Potem następuje notyfikacja wyroku.

Budowa wyroku

Wyrok składa się z sentencji (na którą składają się: komparycja i tenor) i uzasadnienia. Sentencja jest niezbędna, a na komparycję składają się:

  • – wymienienie sądu,
  • – sędziów,
  • – protokolanta,
  • – prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie,
  • – data i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku,
  • – wymienienie stron,
  • – oznaczenie przedmiotu sprawy.

Tenor zawiera rozstrzygnięcie o żądaniach powoda, a także o żądaniach pozwanego.

Uzasadnienie sporządza się na wniosek strony i co do zasady nie jest elementem obligatoryjnym. Sąd sporządza uzasadnienie wyroku również wówczas, gdy wyrok został zaskarżony w ustawowym terminie oraz gdy wniesiono skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Wtedy wniosek strony nie jest potrzebny.

Polecane

Najnowsze