Perturbacje przedawnienia – zagadnienia podstawowe

Perturbacje przedawnienia – zagadnienia podstawowe

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia Problematyka ta jest regulowana w przepisie art. 121 k.c. Zawieszenie biegu przedawnienia polega na tym, że bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, zaś po ustaniu okoliczności uzasadniających zawieszenie przedawnienie biegnie w dalszym ciągu (A. Brzozowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1 – 44910, Tom 1, K. Pietrzykowski (red.), Warszawa 2011, art. 121 k.c., Legalis). Podyktowane jest to tym, że przedawnienie nie powinno biec przeciwko temu, kto z racji szczególnych okoliczności nie może się przed nim bronić, a jeżeli bieg przedawnienia rozpoczął się jeszcze przed ich wystąpieniem, to na czas ich istnienia powinien ulec wstrzymaniu. Dotyczy to wszelkich roszczeń majątkowych przysługujących osobom wymienionym w pkt 1-3 przeciwko określonym tam osobom i wszystkich innych roszczeń, których z powodu siły wyższej uprawniony nie może dochodzić (pkt 4), bez względu na to, czy powstały one przed zaistnieniem okoliczności decydujących o zawieszeniu, czy po ich nastąpieniu (S. Rudnicki [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, S. Rudnicki, S. Dmowski, Warszawa 2011, ss.568). Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu: 1. co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej; 2. co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli; 3. co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa; 4. co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody – siła wyższa jest ujmowana w orzecznictwie i doktrynie jako zdarzenie zewnętrzne, które ma charakter nadzwyczajny i któremu nie można zapobiec. Należą do tej kategorii zdarzenia o charakterze katastrof przyrodniczych (np. powodzie, huragany, trzęsienia ziemi itp.) lub nadzwyczajnych zaburzeń życia zbiorowego (np. wojna, rozruchy itp.), które uniemożliwiają uprawnionemu wszczęcie postępowania sądowego, zgłoszenie zarzutu w procesie itd. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa sądowego, nie stanowią siły wyższej m.in. choroba wierzyciela, jego pobyt za granicą (nawet przymusowy) ani też pobyt w zakładzie karnym. Za siłę wyższą uznane zostało natomiast zalanie biur w budynku na skutek pęknięcia rur, wskutek którego uszkodzone i częściowo zniszczone zostały akta wierzyciela, co uniemożliwiło mu przygotowanie pozwu (wyr. SN z 3.11.1976 r., III CRN 202/76, OSNC 1977, Nr 10, poz. 186 i A. Brzozowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1 – 44910, Tom 1, K. Pietrzykowski (red.), Warszawa 2011, art. 121 k.c., Legalis). Wstrzymanie zakończenia biegu terminu przedawnienia Problematykę tę reguluje przepis art. 122 k.c. Termin przedawnienia w razie zaistnienia tych sytuacji wprawdzie biegnie, ale może zakończyć się dopiero po upływie danego czasu od ustania tych okoliczności. Zatem przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. Stosuje się to odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia. Podyktowane jest to ochroną osób, które z powodu braku odpowiedniej reprezentacji mogłyby nie zdążyć przed upływem terminu przedawnienia dokonać czynności przerywającej jego bieg. Dotyczy to wszystkich roszczeń przysługujących tym osobom, także wynikających z czynności, których dana osoba może dokonywać samodzielnie. Omawiana instytucja ma zastosowanie więc do osób małoletnich, które nie podlegają władzy rodzicielskiej ani nie ustanowiono dla nich opiekuna, osób ubezwłasnowolnionych całkowicie, które nie podlegają władzy rodzicielskiej ani nie ustanowiono dla nich opiekuna, osób ubezwłasnowolnionych częściowo, dla których nie ustanowiono kuratora, osób będących w stanie uzasadniający ubezwłasnowolnienie całkowite, wobec których jeszcze go nie orzeczono (E. Gniewek [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, E Gniewek (red.), Warszawa 2011, art. 122 k.c., Legalis). Przerwanie biegu terminu przedawnienia Zgodnie z przepisem art. 123 k.c. Bieg przedawnienia przerywa się: 1. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia; 2. przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje, 3. przez wszczęcie mediacji. W związku z tym do czynności, których dokonanie przerywa bieg terminu przedawnienia należą w szczególności: wytoczenie powództwa przed sądem arbitrażowym lub państwowym (rozstrzyga data wniesienia pozwu), wniesienie powództwa wzajemnego przed takim sądem również co do roszczeń objętych pozwem wzajemnym lub z niego wynikających, wezwanie do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego w trybie przewidzianym w art. 194 lub 195 k.p.c. (przerwanie rozpoczyna się wówczas od daty wydania postanowienia o dopozwaniu), zawezwanie do próby ugodowej w trybie art. 185 k.p.c., podniesienie w toku procesu zarzutu potrącenia; złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego (A. Brzozowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1 – 44910, Tom 1, K. Pietrzykowski (red.), Warszawa 2011, art. 121 k.c., Legalis). Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie na nowo, ale w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (art. 124 k.c.).

Polecane

Najnowsze