Uwagi ogólne
Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Cofnięcie pozwu jest czynnością procesową i następuje poprzez złożenie przez powoda oświadczenia, że cofa pozew. Oświadczenie o cofnięciu pozwu może zostać zawarte w piśmie procesowym; powód może złożyć takie oświadczenie również ustnie do protokołu. Pozew może zostać cofnięty bez zgody pozwanego jedynie do momentu rozpoczęcia rozprawy. Oznacza to, że powód, który chce skutecznie cofnąć pozew bez uzyskania zezwolenia pozwanego, winien uczynić to najpóźniej po wywołaniu sprawy. Po tym momencie skuteczność oświadczenia o cofnięciu pozwu uzależniona będzie od zgody pozwanego.
Skutki cofnięcia pozwu
Skutki cofnięcia pozwu normują w szczególności przepisy art. 203 § 2 i 3 k.p.c. Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego (art. 203 § 2 k.p.c.). Z powyższego wynika, iż pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, wyjąwszy oczywiście obowiązek zwrotu kosztów, jeżeli pozwany wystąpi ze stosownym żądaniem. W przypadku skutecznego cofnięcia pozwu nie dochodzi więc między innymi do przerwania biegu terminu przedawnienia czy też do przerwania biegu zasiedzenia. Cofnięcie pozwu pociąga za sobą (co do zasady) wydanie przez Sąd postanowienia o umorzeniu postępowania. Należy wyraźnie podkreślić, że cofnięcie pozwu połączone ze zrzeczeniem się roszczenia wywołuje także skutki materialnoprawne. Z chwilą złożenia takiego oświadczenia przestaje istnieć przedmiot żądania oraz przedmiot rozstrzygania w zakresie objętym cofnięciem pozwu.
W razie cofnięcia pozwu poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego, który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów. Gdy skuteczność cofnięcia pozwu zależy od zgody pozwanego, niezłożenie przez niego oświadczenia w tym przedmiocie w powyższym terminie uważa się za wyrażenie zgody (art. 203 § 3 k.p.c.). Z powyższego wynika, że w przypadku cofnięcia pozwu poza rozprawą pozwany może żądać przyznania kosztów w terminie prekluzyjnym dwóch tygodni. Termin ten liczy się od dnia zawiadomienia pozwanego przez sąd o cofnięciu pozwu. Przed upływem tego terminu sąd nie może wydać postanowienia o umorzeniu postępowania.
Kontrola dopuszczalności cofnięcia pozwu
Skuteczne oświadczenie o cofnięciu pozwu powoduje, że aktualizuje się kompetencja Sądu do zbadania, czy oświadczenie to nie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo czy nie zmierza do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.).Choć co do zasady to powód jest dysponentem swego roszczenia, to jednak z woli ustawodawcy czynność procesowa polegająca na cofnięciu pozwu podlega kontroli Sądu. Sąd może jednak uznać cofnięcie pozwu za niedopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy okoliczności sprawy wskazują, że cofnięcie pozwu, zrzeczenie się roszczenia lub ograniczenie roszczenia są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Uznanie przez Sąd cofnięcia pozwu za niedopuszczalne nie może wchodzić w rachubę z innych przyczyn, niż wymienione w przywołanym przepisie.
Bibliografia:
1. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz – red. prof. dr hab. A. Zieliński, dr K. Flaga – Gieruszyńska, C.H. BECK 2011.
2. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1-366. Tom I – red. prof. dr hab. K. Piasecki, C.H. BECK 2010.
