W końcu i jedną z zasad postępowania cywilnego, o której stanowi art. 6 kpc jest szybkość postępowania i dążenie do rozpoznania sprawy na pierwszym posiedzeniu. W rzeczywistości jednak sprawy potrafią być rozpatrywane przez sądy nawet i latami. W takim przypadku pomocna może okazać się instytucja skargi na przewlekłość postępowania. O skardze tej stanowi ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843).
Zgodnie z art. 1 ww. ustawy jej przepisy stosuje się w przypadku naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w skutek działania lub bezczynności sądu, prokuratora i komornika. Problematyczne wydaje się rozstrzygnięcie kwestii po upływie jakiego czasu trwanie postępowania będzie mogło zostać uznane za przewlekłe i w związku tym kiedy uzasadnione będzie złożenie skargi. Art. 2 ustawy stanowi iż „Strona może wnieść skargę (…), jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia spray egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego(…)”. Uprawnienie do wniesienia skargi przysługuje stronie, pokrzywdzonemu, interwenientowi ubocznemu, uczestnikowi postępowania, skarżącemu oraz uczestnikowi postępowania na prawach strony (art. 3 ustawy).
Skarga nie może być wniesiona po zakończeniu postępowania. Składa się ją do sądu, przed którym toczy się postępowanie a rozpatrywana będzie przez sąd nad nim przełożony. Skarga powinna spełniać warunki przewidziane dla pisma procesowego (art. 126 kpc i nast.) oraz zgodnie z art. 6 ustawy, dodatkowo zawierać:
1) Żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy;
2) Przytoczenie okoliczności zawierających żądanie
Ponad to wnoszący skargę może wnosić o wydanie polecenia sądowi rozpatrującemu sprawę podjęcia określonych czynności w wyznaczonym terminie a nawet o zasądzenie na jego rzecz odpowiedniej sumy pieniężnej (od 2 000 do 20 000 zł).
Wnosząc skargę należy uiścić opłatę stałą w wysokości 100 zł. Skarga rozpatrywana jest przez sąd w składzie trzech sędziów. Orzeczenie zostaje wydane w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia skargi.
Jeżeli sąd uzna złożenie skargi za uzasadnione stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania ( art. 12 ustawy). Jeżeli wnoszący skargę o to wnosił, sąd zaleci sądowi, przed którym toczy się postępowanie o którym orzeczono przewlekłość, podjęcie określonych czynności w oznaczonym terminie oraz przyzna od Skarbu Państwa sumę pieniężną, o której była mowa.
Orzeczenie o przewlekłości postępowania zostaje doręczone odpowiednio prezesowi właściwego sądu, prokuratorowi przełożonemu, którzy obowiązani są do podjęcia w takim przypadku czynności nadzoru co może pozytywnie rokować na rozpatrywanie innych spraw szybko, w rozsądnym terminie.
