Ugodowe załatwianie spraw
Zgodnie z artykułem 10 kodeksu postępowania cywilnego w sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia. W tych sprawach strony mogą zawrzeć także umowę przed mediatorem. Niektórzy regułę z artykułu 10 traktują jako zasadę procesową, więc ugodowe załatwianie spraw jest bardzo istotne w procedurze cywilnej.
Postępowanie pojednawcze
Niektóre sprawcy mogą być uregulowane drogą ugody. KPC przewiduje, że mają być to sprawy, których „charakter na to zezwala”. Ugoda nie jest dopuszczalna w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach o uznanie postanowień wzorca za niedozwolone. Przepisy przewidują także, że taka ugoda może być zawarte przed wniesieniem pozwu.
Sąd może uznać ugodę za niedopuszczalną, wtedy gdy:
- – jest niezgodna z prawem,
- – zmierza do obejścia prawa,
- – jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego,
- – wymaga tego ochrona środowiska lub produkcja należytej jakości (ta przesłanka funkcjonuje jedynie w postępowaniu w sprawach gospodarczych),
- – ugoda narusza słuszny interes pracownika (ta przesłanka istnieje w postępowaniach w sprawach z zakresu prawa pracy).
Zawezwać do próby ugodowej można jedynie do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika. W takim zawezwaniu należy oznaczyć zwięźle sprawę. Samo postępowanie pojednawcze przeprowadza sąd w składzie 1 sędziego. Jeżeli strony zawarły ugodę muszą ją podpisać. Jej osnowę wciąga się do protokołu.
Określone są także skutki niestawiennictwa. Jeżeli na posiedzenie nie stawi się:
a) wzywający – sąd na żądanie przeciwnika włoży na niego obowiązek zwrotu kosztów wywołanych próbą ugodową,
b) przeciwnik (bez usprawiedliwienia) – sąd na żądanie wzywającego, który wniósł następnie w tej sprawie pozew, uwzględni koszty wywołane próbą ugodową w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
Należy pamiętać, że ugodę można zawrzeć także w trakcie procesu.
Ugoda
Ugoda kwalifikowana jest jako czynność o mieszanym charakterze. Składają się na nią bowiem 2 składniki: materialnoprawny i procesowy. Powinna spełniać wymagania zawarte zarówno w prawie materialnym (np. przepisy kodeksu cywilnego), ale także procesowym (czyli przepisy KPC). Obydwa składniki są ze sobą integralnie połączone. Ugoda stanowi bowiem jeden akt prawny.
Z chwilą zawarcia ugody wydanie wyroku jest zbędne; dlatego sąd je umorzy. Lecz do czasu uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania strona może uchylić się od skutków ugody sądowej. Po uprawomocnieniu się postanowienia ugoda stanowi tytuł egzekucyjny. Ugoda nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej, ale w razie wszczęcia postępowania w sprawie strona może podnieść zarzut sprawy ugodzonej. Przy jego uwzględnieniu będzie skutkował oddaleniem powództwa.
