Wniosek
Zgodnie z przepisem art. 311 k.p.c. wniosek o zabezpieczenie dowodu składa się w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki lub gdy postępowanie nie zostało jeszcze wszczęte, w sądzie rejonowym, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony. W związku z tym przed wszczęciem postępowania wniosek składa się w sądzie rejonowym, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony. W toku postępowania wniosek składa się w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy, chyba że zachodzi wypadek nie cierpiący zwłoki – wtedy wniosek składa się do sądu rejonowego, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony. Wniosek powinien spełniać wymogi stawiane pismom procesowym i określone w przepisie art. 126 k.p.c. to jest: oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, oznaczenie rodzaju pisma, osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności, podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, wymienienie załączników. Ponadto powinien zawierać dane określone w przepisie art. 312 k.p.c. to jest: oznaczenie wnioskodawcy i przeciwnika oraz innych osób zainteresowanych, jeżeli są znane, wskazanie faktów oraz dowodów, przyczyny uzasadniające potrzebę zabezpieczenia dowodu. Od wniosku pobiera się opłatę stałą w wysokości 40 zł (art. 13 ptk. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
Tryb
Zgodnie z zasadą określoną w przepisie art. 313 k.p.c. zabezpieczenie dowodu dokonywane jest przy wezwaniu obu stron na posiedzenie w przedmiocie zabezpieczenia dowodu. Jednakże zabezpieczenie dowodu może być dopuszczone bez wezwania przeciwnika tylko w wypadkach nie cierpiących zwłoki albo gdy przeciwnik nie może być wskazany lub gdy miejsce jego pobytu nie jest znane. Decyzję w przedmiocie zabezpieczenia dowodu podejmuje sąd postanowieniem. Sąd nie jest związany wnioskiem. Na postanowienie odmawiające zabezpieczenia dowodu nie służy zażalenie (postanowienie SN z dnia 29 sierpnia 1969 r., I CZ 81/69). Na postanowienie o dopuszczeniu zabezpieczenia dowodu zażalenie także nie przysługuje (T. Ereciński [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie zabezpieczające, Warszawa 2009, ss. 2308).
Sąd wzywa zainteresowanych na termin wyznaczony do przeprowadzenia dowodu; jednakże w wypadkach nie cierpiących zwłoki przeprowadzenie dowodu może być rozpoczęte nawet przed doręczeniem wezwania przeciwnikowi (art. 314 k.p.c.). Do przeprowadzenia dowodu w wyznaczonym terminie stosuje się przepisy Kodeksu o tym dowodzie, o którego zabezpieczenie chodzi (T. Ereciński [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie zabezpieczające, Warszawa 2009, ss. 2308).
Zgodnie z przepisem art. 315 k.p.c. strony mają prawo wskazywać przed sądem orzekającym uchybienia popełnione przy zabezpieczeniu dowodu. Może być to uczynione ustnie do protokołu lub w formie pisemnej (K. Flaga – Gieruszyńska [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, A. Zieliński (red.), Warszawa 2011, art. 315 k.p.c., Legalis). Powinno to nastąpić w postępowaniu w sprawie, i to jak najszybciej, gdyż uchybienia, w razie ich stwierdzenia, mogą mieć wpływ na dalsze postępowanie dowodowe i jego kierunek (K. Piasecki [w:] Kodeks postępowania cywilnego Komentarz do art. 1-366, Tom I, K. Piasecki (red.), Warszawa 2010, art. 315 k.p.c., Legalis). Uzupełnienie lub powtórzenie postępowania może nastąpić na wniosek strony i tylko wtedy, gdy będzie to jeszcze wykonalne. W sytuacji, w której jest to już niemożliwe (np. świadek zmarł), lub gdy dostrzeżono uchybienia sąd oceni, czy i w jakim zakresie można przeprowadzonemu dowodowi – mimo popełnionych uchybień – przypisać moc dowodową (art. 233 § 1) (T. Ereciński [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie zabezpieczające, Warszawa 2009, ss. 2308).
