Kodeks postępowania cywilnego określa dwutygodniowy termin na wniesienie zarzutów. Liczony jest on od momentu doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty. Wnosi się go do sądu, który przedmiotowy nakaz wydał. Nie należy zapominać, że jeśli pozew został wniesiony na urzędowym formularzu, to zarzuty również tego wymagają. W przeciwnym razie będziemy mieli do czynienia z brakiem formalnym. W piśmie zawierającym zarzuty pozwany powinien:
1. wskazać, czy zaskarża nakaz zapłaty w całości czy w części,
2. wskazać zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór oraz
3. inne okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie.
Co do zasady sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody. Jeśli jednak strona nie zgłosiła ich bez swej winy lub uwzględnienie ich nie spowoduje zwłoki w rozpoznawaniu sprawy, jak również sytuacji, gdy występują inne wyjątkowe okoliczności, sąd może spóźnione twierdzenia lub dowody przyjąć.
Po wniesieniu zarzutów, są one rozpatrywane pod względem formalnym i fiskalnym. Dokonuje się również oceny ich dopuszczalności i zasadności. Kwestia formalna dotyczy zachowania przewidzianego prawem terminu oraz wymogów wyliczonych powyżej. Strona fiskalna odnosi się do obowiązkowej opłaty, której zarzuty podlegają. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wynosi ona ¾ opłaty wniesionej przez powoda w odniesieniu do pozwu. Dopuszczalność zarzutów bada się uwzględniając występowania przesłanek podmiotowych, takich jak zdolność sądowa, zdolność procesowa i legitymacja procesowa występujących po stronie osoby wnoszącej zarzuty do nakazu zapłaty.
Jeżeli zarzuty zostały skutecznie wniesione, wyznaczana jest rozprawa. Doręcza się je również powodowi. w toku postępowania niedopuszczalne jest występowania z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże jeśli okoliczności ulegną zmianie powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenia powtarzające się może ponadto rozszerzyć żądanie o świadczenia na dalsze okresy.
Zarzuty można sklasyfikować jako materialnoprawne oraz procesowe. Te ostatnie dzieli się z kolei na tamujące i niweczące. W postępowaniu nakazowym nie ma prawnej możliwości skutecznego wytoczenia powództwa wzajemnego. Jeśli już do tego dojdzie, zostanie ona rozpoznane w osobnym postępowaniu. Inną kwestią jest zaś zarzut potrącenia. Do potrącenia mogą być bowiem przedstawione tylko te wierzytelności, które są udowodnione dokumentami, które mogą stanowić podstawę do wydania nakazu zapłaty. Ich enumeratywny katalog zawiera przepis art. 485 KPC.
W przypadku, gdy występują pewne braki, sąd bada czy mogą one zostać konwalidowane. Jeśli tak, wyznacza odpowiedni termin.
Po wniesieniu zarzutów sąd może wydać następujące rozstrzygnięcia:
1. odrzucić wniesione zarzuty – jeśli nie dopełniono wymogów formalnych, nie uzupełniono braków w terminie, nie zachowano terminu do ich wniesienia lub są w innych przyczyn niedopuszczalne; sąd orzeka w formie postanowienia, które kończy postępowanie w sprawie;
2. utrzymać nakaz zapłaty w całości lub w części – jeśli uzna zarzuty za bezzasadne; sąd orzeka w postaci wyroku;
3. uchylić nakaz zapłaty i powództwo oddalić – gdy uwzględni zarzuty; sąd orzeka w formie wyroku;
4. uchylić nakaz zapłaty i pozew odrzuć – gdy stwierdzony zostanie brak przesłanek procesowych; sąd orzeka w formie postanowienia;
5. umorzyć postępowanie – ze względu na to, że dalsze jego prowadzenie jest niedopuszczalne; sąd orzeka w formie postanowienia.
