Zgodnie z art. 6491 k.c. gwarancji zapłaty w postaci gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej, akredytywy bankowej, poręczenia banku udziela wykonawcy inwestor w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia. Użycie w § 1 in fine cytowanego przepisu zwrotu „za wykonanie robót budowlanych” wydaje się celowym zabiegiem prawodawcy, który chciał przez to uzyskać rozszerzenie zakresu podmiotowego obowiązywania przepisów dotyczących gwarancji zapłaty na wszelkie podmioty, które zawarły umowę dotycząca robót budowlanych w prawnym znaczeniu tego terminu (art. 3 pkt 7 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane) rezygnując tym samym ze stosowania gwarancji zapłaty jedynie do nazwanej umowy o roboty budowlane.
Kwota gwarancji zapłaty jest indywidualna dla każdej umowy na wykonanie robót budowlanych. Zgodnie z wprowadzoną regulacją kodeksową jej wysokość zależy od wykonawcy (generalnego wykonawcy), który poprzez roszczenie może żądać od inwestora dowolnej kwoty, z tym jednak że, do łącznej wysokości ewentualnego roszczenia z tytułu wynagrodzenia wynikającego z umowy oraz robót budowlanych i koniecznych oraz zaakceptowanych na piśmie przez inwestora robót dodatkowych.
W przypadku wystosowania przez wykonawcę (generalnego wykonawcę) do inwestora żądania gwarancji zapłaty i nie uzyskania takowej gwarancji w wyznaczonym, jednakże nie krótszym niż 45 dni od daty żądania terminie, wykonawca ex lege otrzymuje możliwość skorzystania z uprawnienia prawo kształtującego, w postaci odstąpienie od umowy z winy inwestora. Dodatkowo interesy wykonawcy zabezpiecza art. 6492 § 2 k.c. zgodnie z którym odstąpienie inwestora od umowy spowodowane żądaniem przedstawienia gwarancji zapłaty jest bezskuteczne. Oczywiście w przypadku ewentualnego procesu sądowego udowodnienie istnienia związku pomiędzy żądaniem gwarancji a odstąpieniem od umowy przez inwestora, leżeć będzie po stronie wykonawcy (w myśl art. 6 k.c. ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z dowodzonego stanu wywodzi skutki prawne).
W myśl art. 6495 k.c. opisywana instytucja gwarancji zapłaty ma mieć odpowiednie zastosowanie do umów zawartych między wykonawcą (wykonawcą generalnym) a dalszymi wykonawcami (podwykonawcami). Przepis ten spośród wszystkich dodanych do Kodeksu cywilnego nowelizacją z początku 2010 r. wydaję się sprawiać najwięcej problemów interpretacyjnych. Zgodnie bowiem z jego literalnym brzmieniem należałoby uznać, że gwarancji zapłaty dla podwykonawcy udziela jedynie wykonawca „zlecający” mu wykonanie danej czynności. Stosowanie art. 6495 k.c. zgodnie z powyższym rozumowaniem prowadziłoby do sytuacji, w której przy jednoczesnej solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy (art. 6471 § 5 k.c.) istniałby jedynie po stronie wykonawcy obowiązek ustanowienie gwarancji zapłaty. Z drugiej jednak strony przyznanie każdemu z podwykonawców możliwości żądania gwarancji zapłaty zarówno od wykonawcy jak i inwestora doprowadziłoby do bardzo skomplikowanej i niezwykle niekorzystnej dla inwestora sytuacji. Wydaje się, że art. 6495 k.c. będzie przepisem problemowym dopóty, dopóki nie zostanie w jego przedmiocie wypracowana stała linia orzecznicza, gdyż sama doktryna, jak to zwykle bywa, nie dojdzie w tej kwestii do merytorycznego kompromisu.
Bibliografia:
- Gniewek E. [red.], Podstawy prawa cywilnego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005.
- Katner W.J. [red.], Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
