Stosując odwołanie do art. 7 ustawy o VAT ustawodawca utożsamia z pojęciem eksportu towarów odpłatną oraz nieodpłatną dostawę towarów.
Należy pamiętać, że nie wszystkie towary zostały objęte zakresem pojęcia „eksport pośredni”. W przypadku, gdy towary wywożone są przez ich nabywcę z terytorium kraju (terytorium Polski) w celu wyposażenia lub zaopatrzenia m.in. łodzi rekreacyjnych, prywatnych statków powietrznych, bądź też innych prywatnych środków transportu nie będziemy mieć do czynienia z eksportem towarów. Do przedmiotowego zakresu wyłączeniu zaliczamy również środki transportu wykorzystywane w celach pozazawodowych przez osoby niebędące osobami fizycznymi (np. instytucje prawa publicznego, stowarzyszenia).
Co do zasady eksport towarów opodatkowany jest stawką 0%, jednak prawo jej zastosowania zostało uzależnione od spełnienia ściśle określonych warunków. Procedura uprawniająca podatnika do zastosowania stawki 0% w przypadku eksportu pośredniego nie odbiega znacznie od wymagań stawianych przy eksporcie bezpośrednim.
Podstawowym dokumentem uprawniającym do zastosowania stawki 0% jest potwierdzenie wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty wydawane przez Urząd Celny, które zostało określone przepisami celnymi. Dokumentami tymi jest SAD bądź dokument elektroniczny dokument IE599.
Jak wspomniano we wstępie w przypadku eksportu pośredniego podmiotem dokonującym wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty jest nabywca towaru. Nabywca będzie dokonywał zgłoszenia do Urzędu Celnego (bądź będzie to robił inny podmiot na jego rzecz – np. agencja celna), to na jego rzecz będą wystawione wszystkie dokumenty celne, a co za tym idzie nabywca będzie w posiadaniu oryginalnych dokumentów potwierdzających wywóz.
W odniesieniu do eksportu pośredniego prawo do zastosowania stawki 0% zostało uzależnione od posiadania kopii dokumentów potwierdzających wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty. Podatnik musi być w ich posiadaniu przed terminem do złożenia deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym powstał obowiązek podatkowy. Z kopii dokumentu musi wynikać tożsamość towaru będącego przedmiotem dostawy i wywozu.
Jeżeli podatnik nie będzie w posiadaniu wspomnianej kopii dokumentów, wówczas będzie zobowiązany do zastosowania stawki podatku właściwej dla dostawy takiego samego towaru na terytorium kraju.
Od przedstawionego powyżej wymogu istnieje jednak pewien wyjątek. Otóż jeżeli podatnik przed terminem do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy nie będzie posiadał kopii dokumentów potwierdzających wywóz towarów, ale będzie w posiadaniu kopii dokumentu potwierdzającego procedurę wywozu wówczas nie wykaże on danej transakcji w deklaracji za ten okres. Jeżeli przed upływem następnego okresu rozliczeniowego będzie w posiadaniu kopii dokumentów potwierdzających wywóz wykaże daną dostawę ze stawką 0%, jeżeli zaś nie będzie posiadał wymaganych dokumentów – opodatkuje dostawę odpowiednia stawką podatku VAT dla dostaw krajowych.
W przypadku późniejszego otrzymania dokumentów potwierdzających wywóz towarów poza terytorium wspólnoty podatnik ma prawo do korekty podatku należnego i wykazania danej transakcji ze stawką 0% w okresie rozliczeniowym, w którym otrzymał wymagany dokument.
Jednak nie zawsze transakcja z pozoru wyglądająca na eksport będzie za taki właśnie uznawana. W sytuacji przemieszczenia towarów do innego państwa Unii Europejskiej, gdzie zostaną one objęte procedurą celną i wywiezione poza terytorium Wspólnoty będziemy rozpatrywać dwie transakcje. Pierwsza z nich, transakcja pomiędzy krajami UE, będzie rozpatrywana jako wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Druga zaś, pomiędzy krajem UE, gdzie została wszczęta procedura celna, a państwem trzecim będzie rozpatrywana jako eksport towarów. Wynika to bezpośrednio z użytego przy definiowaniu pojęcia eksportu sformułowania „wywóz towarów z terytorium kraju”, gdzie przez terytorium kraju należy rozumieć terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
Przykład: Podmiot z Polski (PL) dokonuje sprzedaży na rzecz podmiotu z Rosji (RU). PL transportuje towar na terytorium Litwy skąd na rzecz RU są one wywożone przez pomiot trzeci poza terytorium Wspólnoty. Towar zostaje zgłoszony do odprawy celnej na terytorium LT. W celu wykazania danej transakcji jako WNT polski podatnik powinien zarejestrować się na Litwie. W Polsce powstanie obowiązek z tyt. wewnatrzwspólnotowej dostawy towarów. Pomiędzy LT a RU dochodzi do eksportu towarów.
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 24.02.2010r., sygn. akt ILPP2/443-1047/08/10-S/TW organ podatkowy stwierdził, że „[…]przemieszczenie z Polski na terytorium innego państwa członkowskiego towarów, które mają być przedmiotem eksportu przez tego podatnika w sytuacji, gdy wywóz jest potwierdzany przez urząd celny na terytorium innego niż Polska kraju członkowskiego tylko wówczas jest uznawany za eksport w rozumieniu art. 2 pkt 8 ustawy o VAT, jeżeli podatnik posiada dokument celny potwierdzający rozpoczęcie procedury wywozu na terytorium Polski. Zatem w przypadku braku powyższego dokumentu celnego, przemieszczenie towarów, o którym mowa w art. 13 ust. 3 ustawy o VAT, uznaje się za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Przy czym zauważyć należy, iż zarówno eksport towarów jak i wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów objęte są 0% stawką podatku VAT (przy zachowaniu odpowiednich warunków), co w efekcie powoduje, że towary te są opodatkowane w państwie ich konsumpcji (przeznaczenia).”
Organ podatkowy w wyżej przedstawionym stanowisku zwraca uwagę na konieczność posiadania przez podatnika dokumentu celnego potwierdzającego rozpoczęcie procedury wywozu na terytorium Polski. Oznacza to, że w przypadku rozpoczęcia procedury wywozu na terytorium kraju, ale wywozu towarów z innego kraju Unii Europejskiej również będziemy mieli do czynienia z eksportem towarów.
