Obowiązki pracownika. Obowiązek sumiennego i starannego wykonywania pracy.

Obowiązki pracownika. Obowiązek sumiennego i starannego wykonywania pracy.

Art. 100 kp wprowadza hierarchię obowiązków pracownika, ustanawiając niejako na pierwszym miejscu w §1 tegoż artykułu obowiązek sumiennego i starannego działania oraz stosowania się do poleceń przełożonych dotyczących pracy – o ile nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub postanowieniami umowy o pracę.

Kodeks pracy określił jak pracownik powinien świadczyć pracę – starannie i sumiennie. Obecnie nie obowiązują ustawowe kryteria, jakie pracownik musi spełnić, by jego pracę można było uznać za sumienną i staranną[1], stojąc na stanowisku, że sprawy związane z przestrzeganiem dyscypliny pracy są wewnętrzną sprawą pracodawcy i zakładu pracy[2]. Standardy pracowniczej sumienności i staranności w warunkach gospodarki rynkowej wyznacza zatem pracodawca a nie ustawodawca.

Sumienne świadczenie pracy oznacza osobiste nastawienie pracownika do wykonywanej pracy, natomiast staranne świadczenie pracy oznacza dostosowanie się pracownika do standardów wykonywania określonej pracy[3].

Stopień sumienności i staranności pracownika jest określany w odniesieniu do okoliczności konkretnego przypadku, w zależności od rodzaju pracy oraz warunków jej wykonywania.

SN w nietracącym na aktualności wyroku z dnia 5 stycznia 1972 r. (I PR 107/71) orzekł, że informacje składane przez pracownika swoim przełożonym dotyczące konieczności naprawy warunków pracy nie zwalniają pracownika od odpowiedzialności za zaniedbywanie swoich podstawowych obowiązków, co pogarsza istniejący stan rzeczy, gdyż takie zachowanie pracownika jest sprzeczne właśnie z zasadą starannego działania[4].

Trzeba jednak zaznaczyć, że pracodawca zatrudniający pracownika ponosi z tego tytułu ryzyko osobowe, co oznacza, że zatrudniając pracownika nieposiadającego odpowiednich kwalifikacji zawodowych pracodawca przyczynia się do powstania ewentualnych szkód i zaniedbań przy złym wykonaniu pracy[5].

Warto jednak zaznaczyć, że przepisy kp traktują o „przeciętnej” staranności i sumienności i to właśnie ta „przeciętna” staranność i sumienność pracownika wyznacza granicę jego odpowiedzialność i ryzyka osobowego pracodawcy[6].

W obecnym stanie prawnym pracodawca na podstawie obowiązku starannego działania nie może domagać się od pracownika osiągnięcia określonych rezultatów, tylko dołożenia należytej staranności przy wykonywaniu powierzonych obowiązków pracowniczych[7], gdyż umowa o pracę jest umową starannego działania a nie umową rezultatu.

Pracownicy w ramach staranności i sumienności mają także prawo do wydawania krytycznych ocen oraz do podejmowania odpowiednich inicjatyw pracowniczych zmierzających do poprawy sytuacji zakładu pracy. Dozwolona krytyka oraz prawo inicjatywy zakreślają przepisy prawa. Powyższe uprawnienia nie rozciągają się jednak na prawo do niewykonania zgodnych z prawem poleceń przełożonego[8].

Pracownik w ramach starannego działania ma obowiązek przeciwdziałania złu panującemu w zakładzie pracy, musi jednak uczynić to w przewidzianej przez prawo formie[9].

Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że krytyczny stosunek pracownika do wydawanych mu przez uprawnionego przełożonego poleceń nie zwalnia go z obowiązku ich wykonania, jeżeli nie są one sprzeczne z prawem i postanowieniami umowy o pracę[10].

 


[1] Z. Kubot, T. Kuczyński, Z. Masternak, H. Szurgacz, „Prawo pracy. Zarys wykładu”, wyd. Difin,  wyd. II, Warszawa 2008.

[2] A.M. Świątkowski, „Kodeks pracy. Komentarz”, wyd. C.H. Beck, wyd. 3, 2010 r., komentarz do art. 100 kp.

[3] A.M. Świątkowski, „Kodeks pracy. Komentarz”, wyd. C.H. Beck, wyd. 3, 2010 r., komentarz do art. 100 kp.

[4] A.M. Świątkowski, „Kodeks pracy. Komentarz”, wyd. C.H. Beck, wyd. 3, 2010 r., komentarz do art. 100 kp.

[5] A.M. Świątkowski, „Kodeks pracy. Komentarz”, wyd. C.H. Beck, wyd. 3, 2010 r., komentarz do art. 100 kp.

[6] Z. Kubot, T. Kuczyński, Z. Masternak, H. Szurgacz, „Prawo pracy. Zarys wykładu”, wyd. Difin,  wyd. II, Warszawa 2008.

[7] A.M. Świątkowski, „Kodeks pracy. Komentarz”, wyd. C.H. Beck, wyd. 3, 2010 r., komentarz do art. 100 kp.

[8] A.M. Świątkowski, „Kodeks pracy. Komentarz”, wyd. C.H. Beck, wyd. 3, 2010 r., komentarz do art. 100 kp.

[9] A.M. Świątkowski, „Kodeks pracy. Komentarz”, wyd. C.H. Beck, wyd. 3, 2010 r., komentarz do art. 100 kp.

[10] A.M. Świątkowski, „Kodeks pracy. Komentarz”, wyd. C.H. Beck, wyd. 3, 2010 r., komentarz do art. 100 kp.

Polecane

Najnowsze