Rokowania
Początek sporu zbiorowego, jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, wyznacza dzień, w którym związek zawodowy bądź wspólna reprezentacja kilku związków, zgłosiła żądania pracodawcy, a ten nie uwzględnił ich wszystkich w terminie wyznaczonym, nie krótszym niż 3 dni. Wówczas pracodawca (pracodawcy, organizacja pracodawców) oraz związek zawodowy (wspólna reprezentacja organizacji związkowych) mają prawny obowiązek niezwłocznego przystąpienia do rokowań. Prowadzone muszą być w dobrej wierze. O ich miejscu i czasie decydują same strony. Rokowania stanowią pierwszy etap rozwiązywania sporu zbiorowego. Strona pracownicza może zapowiedzieć zorganizowanie strajku, który nie może rozpocząć się wcześniej niż przed upływem dwóch tygodni od początku sporu zbiorowego. Na pracodawcy spoczywa również obowiązek dokonania zawiadomienia właściwego okręgowego inspektora pracy o wejściu w spór zbiorowy. Etap ten kończy zawarcie porozumienia kończącego spór bądź też sporządzenie protokołu rozbieżności, w którym strony wyrażą swoje stanowiska dotyczące przedmiotu sporu. Ustawa nie przewiduje przy tym maksymalnego terminu, w którym porozumienie bądź protokół rozbieżności powinny być podpisane. Porozumienie to, w myśl art. 9 § 1 kodeksu pracy, jest porozumieniem opartym na ustawie, co oznacza, że stanowi ono część prawa pracy.
Rokowania oraz następny etap, mediacja, zgodnie z wolą ustawodawcy są obligatoryjnymi, koniecznymi fazami rozwiązywania sporu zbiorowego, decydującymi o zgodności z prawem ewentualnego strajku.
Mediacja
W sytuacji, kiedy rokowania nie skończyły się zawarciem porozumienia kończącego prób zbiorowy, strony uczestniczą w mediacji z udziałem bezstronnego mediatora. Wyznaczają go same strony, jeżeli jednak w ciągu 5 dni to nie nastąpi wówczas, o ile taki wniosek zgłosi jedna ze stron, osobę mediatora wskazuje minister właściwy do spraw pracy z prowadzonej przez siebie listy mediatorów. Rolą mediatora jest świadczenie stronom pomocy w ustalaniu stanu faktycznego, prawnego oraz uszczegółowienia stanowisk stron. Stosownie do art. 13 ustawy, jeżeli w związku z żądaniem objętym sporem konieczne jest ustalenie sytuacji ekonomiczno-finansowej zakładu pracy, mediator może zaproponować przeprowadzenie w tej sprawie ekspertyzy. Koszty ekspertyzy obciążają zakład pracy, chyba że strony postanowią inaczej. W przypadku nieosiągnięcia konsensu, podobnie jak w pierwszym etapie, sporządza się protokół rozbieżności, w którym strony precyzują swoje dotychczasowe stanowiska co do przedmiotu sporu. Natomiast jeżeli mediacja zakończy się powodzeniem strony podpisują porozumienie kończące spór zbiorowy.
W trakcie tego etapu strona pracownicza ma prawo zorganizowania jeden raz strajku ostrzegawczego, który trwać może maksymalnie przez 2 godziny.
Arbitraż
Kolejnym, już nieobowiązkowym etapem, jest arbitraż. O tym, czy nastąpi poddanie sporu rozstrzygnięciu przez kolegium arbitrażowe przy sądzie okręgowym, w którym działa sąd pracy i ubezpieczeń społecznych lub, w przypadku sporów ponadzakładowych, Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym, decyduje wola związku zawodowego, gdyż tylko strona pracownicza ma możliwość złożenia wniosku o przeprowadzenie postępowania arbitrażowego. Wydane przez któryś z tych organów orzeczenie ma moc wiążącą w stosunku do stron sporu, o ile przed rozpoczęciem tej fazy któraś z nich nie zastrzeże inaczej. Szczegółowo arbitraż w celu rozwiązania sporu zbiorowego uregulowała Rada Ministrów wydając w tym celu rozporządzenie z 16 sierpnia 1991 r. w sprawie trybu postępowania przed kolegiami arbitrażu społecznego.
