Umowa o dzieło i umowa zlecenia jako umowy cywilnoprawne – porównanie.

Umowa o dzieło i umowa zlecenia jako umowy cywilnoprawne – porównanie.

Umowa rezultatu i umowa starannego działania

Umowa o dzieło jest umową rezultatu, bowiem wykonanie określonego dzieła, konkretnie oznaczonego i indywidualnego stanowi końcowy efekt działań przyjmującego zamówienie. Właśnie od „dzieła” jako końcowego efektu, rezultatu działania przyjmującego zamówienie zależy kwalifikowanie danej umowy jako umowę o dzieło. Przykładem dzieła są: pomalowanie pokoju przez malarza, wykonanie instalacji elektrycznej przez elektryka, uszycie spodni przez krawcową.

Natomiast umowa zlecenia bezspornie stanowi umowę starannego działania. Przy wykonywaniu czynności zlecenia najważniejsze znaczenie ma starannego działanie przyjmującego zlecenie. W przypadku umowy zlecenia to nie określony konkretnie rezultat, ale należyta staranność przyjmującego zlecenie w toku dokonywanych przez niego czynności, przesądza o uznaniu umowy za umowę zlecenia. Jako przykład typowego zlecenia podać należy prowadzenie sprawy przez prawnika na wniosek klienta.

Warto również wskazać, iż zgodnie z art. 65 § 2 Kodeksu cywilnego tytuł umowy nie przeświadcza o kwalifikacji prawnej umowy tzn. nie stanowi o tym, czy dana umowa jest umową o dzieło, czy umową zlecenia. „W umowie należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.” Zatem należy mieć na uwadze, czy zamiarem stron było osiągnięcie określonego rezultatu (umowa o dzieło), czy staranne działanie przy wykonywaniu czynności (umowa zlecenia).

Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy

Odpowiedzialność kontraktowa z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania dzieła i zlecenia oparta jest na zasadach ogólnych przewidzianych w art. 471 i następne Kodeksu cywilnego. Reguła ogólna stanowi, iż przyjmujący zamówienie (umowa o dzieło) albo przyjmujący zlecenie (umowa zlecenia) jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które wyżej wymieniony odpowiedzialności nie ponosi.

Natomiast szczególna regulacja dotycząca umowy o dzieło przewiduje dodatkową odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wykonanie dzieła wadliwie lub sprzecznie z umową (art. 636 i następne Kodeksu cywilnego).

W przypadku umowy zlecenia, na podstawie przepisów szczególnych, przyjmujący zlecenie w razie powierzenia wykonania zlecenia osobie trzeciej, jest odpowiedzialny za brak należytej staranności w wyborze zastępcy (art. 738 § 1 Kodeksu cywilnego). Ponadto odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie rzeczy, chociażby przypadkowe, gdy powierzył wykonanie dzieła osobie trzeciej, nie będąc jednak do tego uprawnionym, a rzecz dającego zlecenie została przy wykonywaniu czynności zlecenia przez osobę trzecią utracona lub uszkodzona (art. 739 Kodeksu cywilnego).

Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym (ZUS)

Zasadniczą różnicę pomiędzy umową o dzieło i umową zlecenia stanowi fakt podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania dzieła i świadczenia usług na podstawie umowy zlecenia zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 205, poz. 1585). Istnieje zatem różnica w odprowadzaniu składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu wykonywania dzieła i świadczenia usług na podstawie umowy zlecenia.

W związku z wykonywaniem określonego dzieła, na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy o dzieło, co do zasady, nie odprowadza się składek na ubezpieczenie społeczne. Jednakże w przypadku gdy pracownik (przyjmujący zamówienie), zatrudniony na podstawie umowy o pracę, wykonuje dzieło na rzecz pracodawcy (zamawiającego), zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, istnieje obowiązek odprowadzania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych za wykonywanie dzieła. W pozostałych sytuacjach, gdy dzieło wykonywane jest przez pracownika (przyjmującego zamówienie) zatrudnionego na postawie umowy o pracę, na rzecz osoby trzeciej (zamawiającego), która nie jest jego pracodawcą, ani też nie jest w żaden sposób związana z pracodawcą, nie ma obowiązku odprowadzania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu wykonywania dzieła.

W przypadku świadczenia usług z tytułu umowy zlecenia, co do zasady, istnieje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne na postawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Wyjątki od powyższej zasady dotyczą uczniów i studentów do ukończenia 26 roku życia. Jeżeli jednak pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę, z tytułu czego podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym wykonuje na rzecz swojego pracodawcy lub innej osoby trzeciej usługi na podstawie umowy zlecenia, zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ma prawo wyboru stosunku, z tytułu którego podlegać będzie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W praktyce pracownik najczęściej wybiera stosunek pracy jako ten podlegający obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Ponadto należy wskazać, iż zarówno umowa o dzieło jak również umowa zlecenia podlega obowiązkowemu opodatkowaniu.

Polecane

Najnowsze