Najważniejsze obowiązki pracowników -cz.1

Najważniejsze obowiązki pracowników -cz.1

Staranność i wykonywanie poleceń

Jedną z cech wyróżniających stosunek pracy i stanowiących o odrębności prawa pracy od prawa cywilnego jest charakterystyczne podporządkowanie w relacjach pracownik -pracodawca. Istnieje tego podporządkowania, kierownictwa przy wykonywaniu zadań jest jedną z podstaw stwierdzenia, iż dana umowa, niezależnie od jej nazwy, jest umową o pracę. Dlatego też jako podstawowy obowiązek pracownika ustawodawca wskazuje wykonywanie sumiennie i starannie pracy oraz stosowanie się do poleceń przełożonych. Ten obowiązek w pełni oddaje istotę stosunku pracy.

Cytowany przepis zawiera jednak pewne wyłączenie dotyczące sytuacji, w której polecenia przełożonych są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Pojęcie przepisów prawa należy w tym kontekście rozumieć szeroko tj. nie tylko odnosi się je do sytuacji, w której realizacja polecenia prowadzi do przestępstwa lub wykroczenia (polecenie kradzieży czy prowadzenia pojazdu mimo braku uprawnień) albo odpowiedzialności cywilnej (naruszenie prawa własności, wyrządzenie szkody), ale również polecenia prowadzące do naruszenia Kodeksu pracy (praca w porze nocnej kobiety ciężarnej, przyzwolenie na stosowanie mobbingu czy dyskryminacji). Polecenia naruszające umowę o pracę dotyczyć będą przede wszystkim wykonywania pracy innego rodzaju niż określona w umowie, w innym miejscu, w innych godzinach czy w zwiększonym wymiarze godzin. Wobec osób na kierowniczych stanowiskach zakres obowiązków będzie szerszy o część zadań, które zostają powierzone im przez pracodawcę. Będzie to jednak w każdej sytuacji oceniane indywidualnie, w zależności od zakresu autonomii w podejmowaniu decyzji, jaką ma osoba na kierowniczym stanowisku. Oczywiście do tematu realizacji poleceń naruszających umowę o pracę należy podchodzić elastycznie, uwzględniając takie elementy jak zgoda pracownika, stopień niezgodności poleceń z umową i natężenie złej woli pracodawcy.

W kontekście obowiązku wykonywania poleceń przełożonych, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę, istotne znaczenie mają przepisy szczególne. Przykład takich regulacji, w których określono procedurę kwestionowania poleceń stanowi ustawa z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych. Artykuł 25 tej ustawy określa dwie sytuacje. Pierwsza z nich mam miejsce, jeżeli pracownik samorządowy jest przekonany, że polecenie jest niezgodne z prawem albo zawiera znamiona pomyłki -wówczas jest on obowiązany poinformować o tym na piśmie swojego bezpośredniego przełożonego. W przypadku pisemnego potwierdzenia polecenia pracownik jest obowiązany je wykonać, zawiadamiając jednocześnie kierownika jednostki, w której jest zatrudniony. Druga możliwość zachodzi gdy pracownik samorządowy nie wykonuje polecenia, jeżeli jest przekonany, że prowadziłoby to do popełnienia przestępstwa, wykroczenia lub groziłoby niepowetowanymi stratami, o czym niezwłocznie informuje kierownika jednostki, w której jest zatrudniony.

Orzecznictwo

Granica pomiędzy wykonywaniem poleceń a samodzielnym działaniem pracownika jest dość płynna i najczęściej wyznacza ją praktyka w danym zakładzie pracy. Jest oczywistym, że im większe kwalifikacje, umiejętności bądź doświadczenie ma pracownik, tym co do zasady dopuszcza się jego większą samodzielność w podejmowaniu decyzji, jednak samodzielność pracownika nie może naruszać szczególnego obowiązku dyscypliny wynikającej z odpowiedzialności w niektórych zawodach.

W wyroku z dnia 11 stycznia 2011 roku Sąd Najwyższy (I PK 152/10) stwierdził, że co prawda dyżurujący lekarz weryfikuje na bieżąco prawidłowość zaleceń wydanych przez ordynatora podczas odprawy i kierując się aktualnym stanem pacjenta, podejmuje ostateczne decyzje medyczne, jednak to ordynator odpowiada za całokształt wyników leczenia pacjenta i jego zalecenia powinny być wykonywane. Polepszenie się stanu pacjenta nie jest przesłanką do zmiany decyzji ordynatora przez dyżurującego lekarza. Do zmian upoważniałoby natomiast lekarza pogorszenie się stanu pacjenta. Podobnie obowiązek zachowania zwiększonej dyscypliny i wykonywania poleceń służbowych dotyczy strażników miejskich, co potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 stycznia 2007 roku (I PK 187/06).

Polecane

Najnowsze