Kiedy można mówić o pracy w niedziele i święta
Za pracę świadczoną w niedziele i święta, uznaje się pracę wykonywaną między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu. Pracodawca może jednak ustalić inny przedział czasowy, który obejmować będzie 24 kolejne godziny. Może on więc nawet wskazać okres czasu pokrywający się z dobą kalendarzową (czyli od 0.00-24.00).
Wyjątki od zakazu pracy w niedziele i święta
Kodeks pracy przewiduje liczne przypadki, w których praca w niedziele i święta jest dopuszczalna. Ma to miejsce w takich rodzajach działalności jak: praca przy niezbędnych remontach, praca zmianowa, praca w ruchu ciągłym, praca w transporcie i komunikacji, praca przy pilnowaniu mienia i ochronie osób, przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, m.in. gastronomii, zakładach hotelarskich, zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia etc. Wymienione zakłady charakteryzują się tym, iż konieczna jest ciągłość i nieprzerwane ich funkcjonowanie, uzasadnione potrzebami ludności czy zachodzącymi procesami technologicznymi. Są to wreszcie również podmioty, które funkcjonują jedynie w dni wolne od pracy, ze względu na charakter świadczonych przez nie usług. Wyliczenie to należy uznać za ogólne i przykładowe. Jego uszczegółowienie powinno nastąpić w układach zbiorowych pracy, w obwieszczeniu pracodawcy lub regulaminie pracy. Ponadto należy podkreślić, że kodeks pracy nie daje w wymienionych przypadkach upoważnienia pracodawcy do wprowadzenia pracy w dni wolne dla wszystkich pracowników. Może on zlecić wykonywanie pracy w niedziele i święta tylko tym pracownikom, którzy pełnią funkcje związane z dostarczaniem produktów i usług niezbędnych, czy tym, których obecność jest konieczna w trakcie dni wolnych od pracy.
Uprawnienia przysługujące pracownikom za pracę w niedzielę
Na mocy art. 151 (11) k.p. za pracę w niedzielę, bez względu na długość jej trwania, pracownik musi otrzymać inny dzień wolny w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających albo następujących po tej niedzieli. Jeśli pracownik nie może wykorzystać dnia wolnego w tym terminie, należy go udzielić do końca okresu rozliczeniowego. W przypadku, gdy i w tym terminie niemożliwe okazało się udzielenie dnia wolnego, pracodawca musi wypłacić pracownikowi 100-procentowy dodatek za nadgodziny. Udzielenie dnia wolnego w zamian za pracę w niedziele jest bezwzględnym obowiązkiem pracodawcy i dotyczy zwolnienia z pełnej dniówki roboczej.
Uprawnienia przysługujące pracownikom za pracę w święta
Za pracę w święto należy udzielić dnia wolnego w terminie do końca okresu rozliczeniowego. Jeśli pracownik nie może wykorzystać dnia wolnego w tym terminie, należy wypłacić 100-procentowy dodatek za nadgodziny. W przypadku, gdy święto przypada w niedzielę, stosuje się przepisy dotyczące pracy w niedzielę. Należy dodać, iż pracownik, który przepracował trzy kolejne dni świąteczne, nie może domagać się, aby trzeci dzień świąteczny był dla niego dniem wolnym od pracy.
Uprawnienia przysługujące pracownikom za pracę w dniu dodatkowo wolnym, zgodnie z rozkładem czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy
Dni takie, mogą przypadać w każdy dzień tygodnia, oprócz niedziel i świąt. Zazwyczaj są to soboty. Pracownikowi, który z powodu okoliczności uzasadniających pracę w godzinach nadliczbowych świadczył pracę w dniu wolnym od pracy, przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, w terminie uzgodnionym z pracownikiem. Nie przysługuje w tym przypadku dodatek za nadgodziny.
