Pojęcie „konsorcjum” nie stanowi obecnie części języka prawnego. Jest ono używane do określenia instytucji pod którą występują podmioty wspólnie ubiegające się o udzielenie zamówienia publicznego oraz do określenia stosunku prawnego łączącego podmioty zawierające umowę konsorcjum.
Podstawowym założeniem instytucji konsorcjum jest stworzenie możliwości wystąpienia o udzielenie zamówienia podmiotom, które jedynie w części są zdolne do realizacji zamówienia, a dopiero kooperacja z innym podmiotem czyni je w pełni zdolnym do spełnienia w pełni warunków stawianych przez zamawiającego .
Zgodnie z art. 23 ust. 3 p.z.p. do podmiotów wspólnie ubiegających się o zamówienie należy odpowiednie stosować przepisy dotyczące wykonawcy, co oznacza, że współdziałanie podmiotów powinno zapewnić uzyskanie odpowiedniej zdolności finansowej czy odpowiedniego potencjału technicznego i osobowego wymaganego do wykonania zamówienia. Podmioty zawiązujące umowę konsorcjum powinny posiadać odpowiedni poziom wiedzy i doświadczenia oraz odpowiednie uprawnienia do wykonywania określonej działalności lub czynności, jeżeli przepisy prawa nakładają obowiązek ich posiadania (art. 22 ust 1 p.zp.). Z tym, ze w przypadku zamówień publicznych, których przedmiot wymagać będzie posiadania przez wykonawców uprawnienia do wykonywania określonych działalności – uznaje się, ze każda ze stron umowy konsorcjum – powinna takie uprawnienia posiadać . Jednakże jeśli, z uwagi na podział obowiązków w ramach konsorcjum, okazuje się, że tylko jeden z członków konsorcjum będzie dokonywał czynność do których wymagane jest posiadanie koncesji, licencji czy zezwolenia – tylko on będzie musiał się nimi wykazać.
Na gruncie ustawy – p.z.p przez wykonawcę – należy przez to rozumieć podmiot który ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego, złożyły ofertę lub zawarł umowę w sprawie zamówienia publicznego, z tym, że nie ma znaczenia czy podmiot ten jest osobą fizyczną, osobą prawną czy jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej . Dzięki temu wszystkie wyżej wymienione podmioty mogą być stroną umowy konsorcjum i wspólnie ubiegać się o udzielenie zamówienia. Istnieją jednak pewne problemy ze spółkami cywilnymi ubiegającymi się o udzielenie zamówienia publicznego. Obecnie doktryna i orzecznictwo z zakresu prawa zamówień publicznych przyjęło stanowisko, zgodnie z którym spółka cywilna ubiegająca się o udzielenie zamówienia publicznego traktowana jest jak konsorcjum, jeżeli wyznaczy pełnomocnika do jej reprezentowania. Między innymi w wyroku z 11.03.2005 r. w sprawie UZP/ZO/0-415/05 zespół arbitrów określił (w kontekście spełnienia wymogu ustanowienia pełnomocnika z art. 23 prawa zamówień publicznych), że „spółka cywilna nie jest samodzielnym wykonawcą, tylko konsorcjum złożonym ze wspólników ”.
Ustawa w dalszej części wymaga by oferenci chcący skorzystać z instytucji określonej w art. 23 ust 1 p.z.p. ustanowili pełnomocnika do reprezentowania ich wobec drugiej strony (przede wszystkim wobec zamawiającego). Pełnomocnik – zwany liderem, reprezentuje uczestników konsorcjum w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.
Zawarcie umowy konsorcjum wypełnia nierzadko treść uregulowanej w kodeksie cywilnym umowy spółki cywilnej bądź uregulowanej w kodeksie spółek handlowych spółki jawnej. Brak definicji legalnej konsorcjum a także swoboda w kształtowaniu treści umowy konsorcjum powoduje to, że charakter prawny umowy konsorcjalnej jest nadal szeroko dyskutowany. Jednakże co do zasady konsorcjum nie ma osobowości prawnej, stąd przyjmuje się, iż przy określaniu nazwy wykonawcy powinny zostać wpisane dane wykonawców tworzących to konsorcjum wraz z dopiskiem nazwy pod jaką występują.
