Zasady prawa firmowego (cz. 2)

Zasady prawa firmowego (cz. 2)

Zasada jedności firmy

Zasada jedności formy objawia się w tym, że przedsiębiorca może obrać tylko jedną firmę. Jest to wyraz ogólnej zasady, że wszystkie podmioty mogą występować w obrocie pod jedną nazwą. Zasada ta realizuje bezpieczeństwo i pewność obrotu gospodarczego, ponieważ przedsiębiorca występujący pod kilkoma nazwami mógłby doprowadzić do naruszenia praw osób trzecich. Zasada jedności nie jest wyrażona w Kodeksie cywilnym, ani w Kodeksie spółek handlowych, wynika jednak z wykładni właściwych przepisów.

Ograniczenie zasady jedności wyrażone jest w art. 436 kc i dotyczy firmy oddziału przedsiębiorcy, który ma osobowość prawną. Osoba prawna może działać w obrocie w ramach kilku filii lub oddziałów.  Dodatek w postaci określenia „oddział” jest obowiązkowy i jest przejawem zasady prawdziwości. Firma oddziału musi wskazywać także związek oddziału z osoba prawną przez podanie pełnej nazwy osoby prawnej. Natomiast zasadzie jedności nie przeciwstawia się praktyka używania przez poszczególne oddziały dodatkowych odznaczeń odróżniających.

Ponadto z tego, że firma stanowi składnik przedsiębiorstwa wynika, że każdy kto nabywa przedsiębiorstwo może je nadal prowadzić pod dotychczasową nazwą. Powinien jednak ją uzupełnić dodatkiem wskazujący na firmę lub nazwisko nabywcy, chyba że strony postanowiły inaczej.

Dopuszczalna jest zróżnicowanie firm, gdy spółka zamierza prowadzić drugie przedsiębiorstwo nie będące zakładem ani oddziałem przedsiębiorstwa już istniejącego, przez zawiązanie tzw. spółki zależnej i zapewnienie sobie w niej wyłącznej lub dominującej pozycji. Nowa spółka, będąca odrębnym podmiotem musi mieć nową firmę, dostatecznie odróżniającą się od innych firm, w tym także od firmy spółki macierzystej.

Przejawem realizacji zasady jedność jest zakaz używania innej firmy poza firmą rejestrową.[1]

Realizując zasadę prawdziwości firmy przedsiębiorca jest zobowiązany do dokonywania określonych zmian w brzmieniu firmy. W pewnych jednak przypadkach ustawodawca daje pierwszeństwo zasadzie ciągłości firmy przed zasadą prawdziwości. Istnieje kilka takich przypadków.

W razie przekształcenia osoby prawnej można zachować jej dotychczasową firmę z wyjątkiem określenia wskazującego na formę prawną osoby prawnej, jeżeli uległa zmianie. W przypadku utraty członkowstwa przez wspólnika, którego nazwisko było umieszczona w firmie, spółka może zachować w swojej firmie nazwisko byłego wspólnika, ale tylko za jego zgoda wyrażona na piśmie, a w razie jego śmierci za zgodą spadkobierców. Utrata członkowstwa przez wspólnika, którego nazwisko było umieszczone w firmie nie oznacza więc automatycznie obowiązku zmiany firmy.

Regułę tą stosuje się odpowiednio w wypadku kontynuowania działalności gospodarczej osoby fizycznej przez inna osobę fizyczną będącą jej następcą prawnym. Istotną przesłanką do zachowania nazwiska poprzednika w firmie osoby fizycznej jest kontynuowanie jego działalności gospodarczej.

Zasada wyłączności firmy

Art. 433 § 1 kc określa zasadę wyłączności firmy. Wynika  niego, że firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. O tym czy istnieje dostateczna różnica między firmami będzie rozstrzygał w pierwszej kolejności organ dokonujący ich rejestracji. Porównując firmy należy uwzględnić płaszczyznę wizualną, fonetyczną i znaczeniową firmy. Dostateczna różnica musi występować między firmami działającymi na tym samym rynku. Wyrażenie „ ten sam rynek” w szerokim znaczeniu sugeruje odniesienie zarówno do kryterium terytorialnego i kryterium gospodarczego.[2] Przyjęcie szerokiego znaczenia rynku oznacza rozciągnięcie wyłączności firmy na terenie całego kraju bez względu na rodzaj prowadzonej przez nich działalności. Natomiast rynek w ujęciu wąskim może być rozumiany jako tzw. rynek właściwy wyznaczany przez trzy kryteria: terytorialne, podmiotowe i czasowe. Węższe znaczenie rynku oznacza obowiązywanie zasady rynku wobec przedsiębiorców konkurencyjnych, kierujących takie same lub substytucyjne towary lub usługi do tego samego kręgu odbiorców.

Zasada niezbywalności firmy

Zasada niezbywalności wiążę się z zasadą, że firma nie może być zbyta, ponieważ służy ona oznaczeniu przedsiębiorców, a nie prowadzącego przedsiębiorstwo.[3] Wyrażona w art. 439 § 1 kc niezbywalność firmy pozwala przyjąć, że firma traktowana jest jako prawo podmiotowe, ściśle związane z osobą przedsiębiorcy. Jednakże zasada niezbywalności nie stoi na przeszkodzie upoważnieniu innego przedsiębiorcy do korzystania z cudzej firmy, pod warunkiem, że nie wprowadza to w błąd uczestników rynku handlowego.[4]


[1] M. Klapczyńska, Firma i jej ochrona, Warszawa 2004 s. 152-155.

[2] M. Modrzejewska, Prawo firmowe [w]: J. Okolski, Prawo handlowe, Warszawa 2008, s.107.

[3] A. Kidyba, Prawo handlowe, s. 96 i n.

[4] H. Ciepła, B. Czech, S. Dąbrowski, T. Domińczyk, H. Pietrzkowski, Z. Strus, M. Sychowicz, A. Wypiórkiewicz, Kodeks cywilny. Tom I. Art. 1-352, Warszawa 2005, s. 109.

Polecane

Najnowsze