W sytuacji gdy realizowanemu i finansowanemu projektowi towarzyszy znaczne ryzyko inwestycyjne a polski ustawodawca nie pozwala na to, by jeden bank samodzielnie uczestniczył w finansowaniu operacji opiewającej na setki czy dziesiątki milionów złotych – wielce pomocne staje się skorzystanie z instytucji konsorcjum bankowego. Zwłaszcza, że przy finansowaniu tak ogromnych inwestycji nie mają już zastosowania żadne standardowe metody kredytowania, które można by wybrać z bankowego menu. Oprócz powyższego motywem zawiązania konsorcjum może być np. dywersyfikacja ryzyka czy konieczność przestrzegania własnych limitów ostrożnościowych banku, które ograniczają udzielanie kredytów na tak wielką skalę. Korzystne jest również to, że ponoszone przez banki ryzyko związane z udzielonym kredytem jest proporcjonalnie do wysokości wniesionych przez nie środków finansowych do wspólnie udzielonego kredyt (art. 73 ust. 3 Prawa bankowego).
Konsorcjum bankowe o którym mówi art. 73 jest konsorcjum o charakterze jednolitym i scentralizowanym. Oznacza to, że konsorcjum bankowe przewidziane przez polskiego ustawodawcę jest tworzone na podstawie jednej umowy, która łączy wszystkich uczestników tegoż konsorcjum (jednolite) oraz, że stroną umowy jest tylko jeden z uczestników konsorcjum, będący podmiotem praw i obowiązków. Finansowanie udzielane jest na wspólnych warunkach, na podstawie jednej umowy kredytowej, jednak na własne ryzyko każdego z banków (scentralizowane). W skrajnym przypadku jeden z uczestników, zwykle inicjator zawiera z kontrahentem umowę we własnym imieniu, lecz częściowo także na rachunek innych podmiotów . Bywa ono określane jako tajne – jeżeli kredytobiorca nie wie, że druga strona jest uczestnikiem konsorcjum.
W umowie tej banki ustalają warunki udzielenia kredytu i jego zabezpieczenia oraz wyznaczają bank umocowany do zawarcia umowy kredytu. W ramach konsorcjum może być udzielony każdy rodzaj kredytu.
Przepis art. 73 prawa bankowego nie ogranicza również rodzajów banków, które mogą udzielać kredytu w ramach konsorcjum. Kontrowersje budzi jednak zakres podmiotowy art. 73 – a dokładnie to czy poza bankami udzielać takich kredytów mogą inne instytucje kredytowe, finansowe czy parabankowe – takie jak np. SKOKi?
Podmiotami zainteresowanymi pozyskaniem kredytów konsorcjalnych ( z ang. syndicated currency loans) są najczęściej duże przedsiębiorstwa chcące pozyskać kapitał na długoterminowe inwestycje.
Konsorcja są tworzone najczęściej w przypadku bardzo dużych lub ryzykownych inwestycji. Prawo bankowe nie zabrania zawierania konsorcjów dla wspólnego dokonania innych czynności niż udzielnie kredytu np. udzielenia gwarancji.
Bibliografia
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.).
• Wojciech Gonet, Charakter prawny umowy konsorcjum bankowego, Radca Prawny 5/2005, s 41-51.
• Wojciech Gonet, Umowa konsorcjum kredytowego, Prawo Bankowe 2005 nr 5 s. 40-50.
