Ograniczenia w przedmiocie przelewu wierzytelności wynikające z art. 509 § 1 in fine kodeksu cywilnego

Ograniczenia w przedmiocie przelewu wierzytelności wynikające z art. 509 § 1 in fine kodeksu cywilnego

Ustawa

Polskie prawodawstwo przewiduje szereg ograniczeń w odniesieniu do przelewu wierzytelności. W samym kodeksie cywilnym istnieje co najmniej kilka artykułów, które expressis verbis wyłączają możliwość cesji. Nie można bowiem zbyć umowy dożywocia (art. 912 KC), czy roszczeń o naprawienie szkody na osobie (art. 449 KC), chyba że są już wymagalne, zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym wyrokiem. Nie można również zbyć prawa odkupu i pierwokupu (art. 595 § 1 oraz art. 602 § 1 KC).

Również inne ustawy przewidują zakaz przelewu konkretnej wierzytelności. Kodeks pracy w art. 85 in fine zakazuje przenoszenia prawa do wynagrodzenia na inną osobę. Ponadto spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego również jest niezbywalne (art. 9 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Natomiast w świetle art. 79 ust 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przelew wierzytelności hipotecznej możliwy jest tylko w momencie, gdy na cesjonariusza przejdzie również hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. W ust. 2 ww. ustawy dodaje się, że hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

Należy dodać, że na podstawie art. 58 § 1 KC czynność prawna, która jest sprzeczna z ustawą jest ex lege nieważna.

Zastrzeżenie umowne

Instytucja bardzo dogodna w zasadzie tylko dla dłużnika. Jeżeli bowiem nie ma sprzeciwu ustawy, a właściwość zobowiązania na to pozwala, to określoną wierzytelność można bez przeszkód cedować, chyba że wierzyciel z dłużnikiem zawrą zastrzeżenie umowne. Z racji niepewnej z powodu zastrzeżenia umownego pozycji potencjalnego cesjonariusza, ustawodawca wprowadził w art. 514 KC obowiązek, który niejako go chroni. Otóż zgodnie z ww. przepisem, w piśmie z którego wynika wierzytelność, należy zawrzeć wzmiankę o zastrzeżeniu, bowiem dopiero wtedy takie zastrzeżenie będzie skuteczne wobec osoby trzeciej, chyba że osoba trzecia w chwili przelewu o takim zastrzeżeniu wiedziała.

Właściwość zobowiązania

Przez właściwość zobowiązania należy rozumieć sytuację, w której dłużnikowi zależy na tym, aby świadczenie było spełnione konkretnemu wierzycielowi. Ponadto patrząc z perspektywy celu powstania wierzytelności, właściwość zobowiązania może się sprzeciwiać dokonaniu cesji, gdy świadczenie nie jest spełnione konkretnemu wierzycielowi.

Pierwsza sytuacja znajduje odzwierciedlenie w przypadku chociażby oddania przez dzierżawcę przedmiotu dzierżawy osobie trzeciej do bezpłatnego używania bez zgody wydzierżawiającego (art. 698 § 1 KC). Tak samo kwestia ta wygląda w odniesieniu do najemcy lokalu (art. 6882 KC).

Z drugą sytuacją, w której główną rolę odgrywa wierzyciel mamy do czynienia w przypadku prawa do renty (art. 903 KC), bądź obowiązku alimentacyjnego. Istotne jest w tym miejscu, do kogo trafia świadczenie oraz cel jaki to świadczenie ma spełniać.

Zawarcie umowy przelewu, która sprzeciwiałaby się właściwości zobowiązania jest z zasady nieważna na podstawie art. 58 KC. Jednakże istnieją przypadki, w których zgoda dłużnika, powoduje dopuszczalność umowy cesji, chociażby w przypadku przelewu wierzytelności z umowy przedwstępnej.

Polecane

Najnowsze