Czym jest umowa zawierana na odległość?
Ten rodzaj umów został uregulowany w ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Umowa taka zawierana jest przez konsumenta (a nim według kodeksu cywilnego jest osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej bezpośrednio nie związanej z jej działalnością gospodarczą lub zawodową). Drugą stroną umowy jest przedsiębiorca, który zorganizował swoją działalność przez wykorzystanie środków porozumiewania się na odległość.
Jednak obowiązują tutaj także pewne wyłączenia. Nie wszystkie umowy będą objęte regulacją przywołanej ustawy. Wyłączenie dotyczy m.in. umów z wykorzystaniem automatów sprzedających, rent, zawieranych z operatorami telekomunikacyjnymi przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych, dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu, sprzedaży z licytacji. Do niektórych rodzajów umów reżim prawny ustawy stosowany jest częściowo.
Warunki
Ustawa wprowadza wymogi, jakie muszą zostać spełnione. Jednym z nim jest fakt, iż posłużenie się telefonem, wizjofonem, telefaksem, pocztą elektroniczną, automatycznym urządzeniem wywołującym lub innym środkiem komunikacji elektronicznej w celu złożenia propozycji zawarcia umowy może nastąpić wyłącznie za uprzednią zgodą konsumenta. Jest to regulacja, która z pewnością chroni konsumenta. Ochrona konsumenta dotyczy także kosztów, bowiem posłużenie się środkami porozumiewania się na odległość w celu złożenia propozycji zawarcia umowy nie może odbywać się na koszt konsumenta.
Sama propozycja zawarcia umowy w postaci oferty (ale także zaproszenia do składania ofert lub zamówień albo do podjęcia rokowań) powinna jednoznacznie i w sposób zrozumiały informować o zamiarze zawarcia umowy przez tego, kto ją składa.
Przepisy chronią także konsumenta w sferze prawa do informacji. Ustawa wymienia, o jakich sprawach konsument powinien być poinformowany i to najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy. Należą do nich m.in. imię i nazwisko (nazwa), adres zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy, istotne właściwości świadczenia i jego przedmiotu, koszty oraz termin i sposób dostawy, miejsce i sposób składania reklamacji. Konsument powinien być także poinformowany o prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni, ze wskazaniem wyjątków. Informacje powinny być sformułowane jednoznacznie, w sposób zrozumiały i łatwy do odczytania. Dodatkowo przedsiębiorca jest obowiązany do potwierdzenia konsumentowi na piśmie informacji i to najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia.
Treść samej umowy
Obowiązuje zasada, że umowa nie może być formułowana w sposób mniej korzystny niż zakładają to przepisy ustawy (choć nie wyklucza to regulacji jeszcze korzystniejszej dla konsumenta).
Zakazanym jest, by umowa nakładała na konsumenta obowiązek zapłaty ceny lub wynagrodzenia przed otrzymaniem świadczenia. Umowa powinna określać miejsce i sposób składania reklamacji, nie powodujące nadmiernych trudności lub kosztów po stronie konsumenta.
Gdy chodzi o termin wykonania umowy, strony mogą określić go samodzielnie, a gdy tego nie uczynią przedsiębiorca powinien wykonać umowę zawartą na odległość najpóźniej w terminie trzydziestu dni po złożeniu przez konsumenta oświadczenia woli o zawarciu umowy.
Ustawodawca reguluje, że w przypadku umów o świadczenia ciągłe lub okresowe mogą być one zawierane na czas oznaczony albo nieoznaczony. Umowę zawartą na czas dłuższy niż rok poczytuje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nieoznaczony. Jeżeli czas trwania umowy nie jest oznaczony, każda ze stron może ją wypowiedzieć bez wskazania przyczyn, z zachowaniem terminu miesięcznego, chyba że strony zastrzegły krótszy termin wypowiedzenia.
Odstąpienie
Konsumentowi przysługuje prawo odstąpienia od umowy nawet bez podania przyczyn i bez obowiązku świadczenia odstępnego. W razie odstąpienia od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.
Prawo można zrealizować w terminie 10 dni. Termin ten liczy się od wydania rzeczy, a w przypadku usług – od momentu zawarcia umowy. Kiedy przedsiębiorca nie potwierdzi złożonej przez siebie propozycji zawarcia umowy termin ten ulega przedłużeniu do 3 miesięcy. Liczy się tu chwila wysłania oświadczenia przez konsumenta adresatowi (a nie termin dojścia oświadczenia!). Ustawodawca wymienił sytuacje, gdy prawo odstąpienia nie przysługuje, będą to np. usługi w zakresie gier hazardowych.
Gdy przedsiębiorca nie wykona umowy
Przede wszystkim będzie obowiązywać tu prawo do odstąpienia od umowy, w sytuacji gdy przedsiębiorca nie może spełnić świadczenia z tego powodu, że przedmiot świadczenia nie jest dostępny. Powinien jednak niezwłocznie, najpóźniej jednak w terminie 30 dni od zawarcia umowy, zawiadomić o tym konsumenta i zwrócić całą otrzymaną od niego sumę pieniężną.
Natomiast w wypadku, gdy przedsiębiorca nie może wykonać zobowiązania z powodu choćby przejściowej niemożności, przedsiębiorca może, jeżeli zawarto takie zastrzeżenie w umowie, zwolnić się z zobowiązania przez spełnienie świadczenia zastępczego, odpowiadającego tej samej jakości i przeznaczeniu oraz za tę samą cenę lub wynagrodzenie, informując zarazem konsumenta na piśmie o jego prawie nieprzyjęcia tego świadczenia i odstąpienia od umowy, ze zwrotem rzeczy na koszt przedsiębiorcy.
Ze względu na szeroki obrót w ramach umów zawieranych na odległość warto znać swoje prawa.
