Konstrukcja prawna zwolnienia z długu
Instytucja zwolnienia z długu w polskim systemie prawa cywilnego została skonstruowana jako umowa zawierana pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, co wynika ze zwrotu „gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje” użytego w art. 508 k.c. Konsekwencją takiej regulacji prawnej jest konieczność zaistnienia dwóch oświadczeń woli w celu skutecznego zwolnienia z długu – oświadczenia wierzyciela traktowanego jako oferta oraz oświadczenia dłużnika traktowanego jako przyjęcie oferty. Tym sposobem polski ustawodawca przyznaje podmiotowi zobowiązanemu możliwość swoistej kontroli umorzenia długu. Jak słusznie zauważa K. Zagrobelny (K. Zagrobelny [w:] E. Gniewek, Kodeks cywilny, Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011) przyjęcie konstrukcji zwolnienia z długu jako jednostronnej czynności prawnej wierzyciela mogłoby prowadzić do niechcianego przysporzenia na rzecz dłużnika, które traktowane byłoby według prawa daninowego jako przychód podlegający opodatkowaniu.
Zakres zwolnienia z długu
Umowa zwolnienie z długu może opiewać na cały dług lub na jego część. O tym jak dokładnie będzie skonstruowana umowa częściowego zwolnienia z długu decydują rzecz jasna strony, które mogą na przykład przesądzić o zwolnieniu dłużnika tylko z części świadczenia głównego lub tylko z części świadczeń ubocznych. W tym miejscu należy pamiętać (choć wszystko leży w gestii stron kontraktujących) o istnieniu grupy świadczeń niepodzielnych, czyli takich, które nie mogą być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości (art. 379 § 2 k.c. a contrario).
Odpłatność zwolnienia z długu
Umowa zwolnienia z długu, zależnie od woli stron, może zostać zawarta odpłatnie lub pod postacią darowizny.
Forma zwolnienia z długu
Doktryna zgodnie przyjmuje, że umowa zwolnienia z długu jest czynnością prawną, która nie wymaga zachowania żadnej szczególnej formy. Zwolnienie z długu może więc nastąpić nawet w sposób dorozumiany, na przykład poprzez zniszczenie przez wierzyciela dokumentu stwierdzającego istnienie długu. Należy jednak pamiętać, że w przypadku, gdy zwolnienie z długu przyjmie postać darowizny, powyższa zasada dozna wyjątku, który wynika z art. 890 § 1 zd. 1 k.c., w myśl którego oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego (jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione – art. 890 1 zd. 2 k.c.).
Bibliografia:
1. Gniewek E. [red.], Kodeks cywilny. Komentarz., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011.
2. Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008.
