Szczególnym obowiązkiem współdziałania, który obciąża wierzyciela w każdym zobowiązaniu (jeśli nie został wyłączony umową stron) jest obowiązek wydania dłużnikowi pisemnego potwierdzenia spełnienia świadczenia – pokwitowania.
Charakter pokwitowania:
Pokwitowanie co do zasady stanowi oświadczenie wierzyciela, z którego wynika, iż dłużnik spełnił swoje świadczenie główne oraz wszelkie świadczenia okresowe oraz należności uboczne.
Chwila wydania pokwitowania:
Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 462 kc. wierzyciel, na każde żądanie spełniającego świadczenie dłużnika, powinien wydać mu pokwitowanie. Wykonujący zobowiązanie dłużnik może żądać pokwitowania:
a) w chwili spełnienia świadczenia,
b) po wykonaniu świadczenia.
W literaturze przedmiotu wskazuje się, iż wierzyciel jest zwolniony z obowiązku wystawienia pokwitowania w sytuacjach zwyczajowo przyjętych (np. zakupy na targowisku) lub w sytuacjach gdy pokwitowanie jest dłużnikowi zbyteczne.
Forma pokwitowania:
Potwierdzenie dowodu spełnienia świadczenia powinno przybrać formę pisemną. W świetle art. 462§2 kc. dłużnik może żądać pokwitowania w formie szczególnej jeżeli ma w tym interes (np. z podpisem notarialnie poświadczonym w razie zaspokojenia wierzytelności hipotecznej).
Elementy pokwitowania:
Skutecznie wystawione pokwitowanie powinno zawierać:
a) oznaczenie wierzyciela,
b) oznaczenie dłużnika,
c) oznaczenie zobowiązania,
d) potwierdzenie spełnienia świadczenia (w części lub w całości),
e) oznaczenie daty i miejsca spełnienia świadczenia,
f) własnoręczny podpis wierzyciela.
Koszty wystawienia pokwitowania:
Nawiązując do art. 462§3 kc. należy wskazać, iż wszelkie koszty pokwitowania ponosi dłużnik, w związku z czym wierzyciel może nawet żądać ich uiszczenia z góry. Warto jednak podkreślić, iż strony umowy cywilnoprawnej mogą w jej treści uregulować kwestię kosztów całkowicie dowolnie.
Powstrzymanie się od spełnienia świadczenia:
Godne podkreślenia jest, iż w świetle art. 463 kc., w sytuacji gdy wierzyciel odmawia wydania pokwitowania, dłużnikowi przysługuje prawo do powstrzymania się od spełnienia świadczenia. Ponadto, dłużnikw celu zabezpieczenia swoich praw, uzyskuje możliwość złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.
Rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi:
Na marginesie powyższego można zasygnalizować, iż zgodnie z art. 87 Ordynacji podatkowej (w sytuacji gdy odrębne przepisy nie stanowią inaczej) podatnicy prowadzący działalność gospodarczą obowiązani są na żądanie kupującego lub usługobiorcy wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi. Warto także mieć na uwadze, iż od w/w podatnicy, od których zażądano rachunku przed wykonaniem usługi lub wydaniem towaru, powinni wystawić rachunek nie później niż w terminie 7 dni od dnia wykonania usługi lub wydania towaru. Jeżeli jednak żądanie wystawienia rachunku zostało zgłoszone po wykonaniu usługi lub wydaniu towaru, wystawienie rachunku powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia żądania.
