Stosunek administracyjno prawny regulowany jest przepisami prawa administracujego . Elementami są składniki które mogą stworzyć pewną konstrukcję stusnku administracyjno prawnego , mowa tutaj o:
– podmiocie
-przedmiocie
– treści
– układzie
Przedmiot zawsze dotyczy określonej sprawy z zakresu działania administracji publicznej , w której przydzielone zostały szczególne kompetencje jednemu z organów administracji publicznej .Podmiotem jest zawsze z jednej strony organ administracji publicznej który posiada kompetencje władcze wobec drugiego podmiotu , na tej zasadzie uwzględnia się nierówno rzędną zależność stron ponieważ wszelkie decyzje podejmowane przez jeden z podmiotów mogą odnosić skutek decydujący o rozstrzygnięciu danej sprawy . Drugim podmiot natomiast może być osoba fizyczna, prawna, czy też inne organy administracji publicznej które posiadają osobowość prawną .Może pojawić się również sytuacja gdzie podmiotami stosunku administracyjno prawnego będą dwa organy administracji publicznej taki stosunek możemy uznać za wewnętrzny .
Treść i układ stosunku stanowią określenie i wyjaśnienie sytuacji prawnej .
Obowiązki i uprawnienia wynikające ze stosunku administracyjno prawnego polegają na działaniu , znoszeniu lub zaniechaniu , przeważnie mają charakter osobisty, czy też odnoszący się do konkretnej instytucji , natomiast uprawnienia obejmują tutaj zakres spraw dotyczących nakazów i zakazów wydawanych przez prawo . Bardzo często spotykamy się z zachowaniem relacji miedzy uprawnieniami a obowiązkami szczególnie dotyczy to podmiotów stosunku administracyjno prawnego ponieważ uprawnienie jednego podmiotu odpowiadana uprawieniom drugiego. Sposoby nawiązywania stosunków administracyjno prawnych są różne z reguły wynikać mogą z różnego rodzaju prawa oraz jego zakresu .Do podstawowych form zawierania stosunku administracyjno prawnego są :
– z mocy prawa czyli ustaleniu sytuacji faktycznej która wiąże ściśle określone skutki prawne
– z mocy aktu administracyjnego który może zostać skierowany do konkretnej osoby
-zgłoszenie roszczenia przez stronę która odnosi się do zachowania organu administracyjnego
– przez określone zachowanie obywatela czy też organu administracyjnego
Stosunki administracyjno prawne możemy podzielić następująco :
– stosunek materialny – który wynika z przepisów prawa materialnego , reguluje sferę praw i obowiązków obywatela lub jednostkę znajdujących się w obrocie pranwym . Dotyczyć może ustalenia praw i obowiązków które zawarte są w aktach administracyjnych i odnoszą się do sytuacji faktycznych , mogą mieć charakter trwały czy też jednorazowego działania . Skupiamy tutaj szczególną uwagę na zakresie prawa materialnego chociażby dotyczącego obowiązku szkolnego lub kontroli dokumentów tożsamości obywatela.
– stosunek procesowy – powstaje z reguły na tle stosunku materialnego ale okres jego trwania określa sposób prowadzenia postępowania administracyjnego . Rozpoczyna się w momencie wszczęcia postępowania i kończy s ie z chwilą wydania decyzji .Na drodze postępowania administracyjnego w przypadku tych stosunków wyróżnić możemy dodatkowo stosunek sporno – procesowy który dotyczy zaskarżenia konkretnych aktów administracyjnych do sądu .
Stosunek egzekucyjny – następuje przy zachowaniu środków przymusu stanowiącego podporządkowanie się aktom organu administracyjnego bardzo często występuje miedzy organem egzekucyjnym a wierzycielem bądź dłużnikiem .
Stosunek nadzoru – powstający w momencie sprawowania nadzoru nad organami i występujący pomiędzy pomiędzy organem sprawującym nadzór a nadzorowanym . Istotą są tutaj stosunki służbowe nawiązywane głównie na zasadzie nominacji i podporządkowania pracownika a względem przełożonego .
W ramach stosunków administracyjno prawnych możemy spotkać się również z zewnętrznymi i wewnętrznymi które mogą być powiązane z prawami osobistymi , majątkowymi a także z korzystania z zakładów użyteczności publicznej
Czynności faktyczne stosunku stanowią zróżnicowane czynności m dokonywane przez organy administracji publicznej wyróżniające się specyficznymi cechami dotyczącymi realizacji zadań administracji . Niektóre z nich podejmowane są w sposób bezpośredni w celu tworzenia konkretnej zmiany czy też znoszenia stosunków prawnych.
Możemy tutaj wyszczególnić dwa rodzaje działań tworzących czynności faktyczne :
– działania społeczno – organizatorskie
– materialno- techniczne – tutaj bardzo ważna jest podstawa prawna , ze względu na to możemy je podzielić na zewnętrzne za pomocą których administracja może wkracza bezpośrednio w sferę podmiotów stosunku , oraz wewnętrzne za pomocą których dochodzi do wykonania poleceń służbowych w podmiocie administrującym w przypadku sporządzania analiz czy też prognoz . W znaczeniu prawnym zawarcie stosunku administracyjno prawnego nie stanowi zawarcia umowy administracyjnej , strony (podmioty) mogą zawrzeć ugodę która jest również istotnym faktem zawarcia stosunku administracyjno prawnego .
